Resim 1: Sapiens ve Homo Deus eserlerinin yazarı Yuval Noah Harari.
İçerisinde bulunduğumuz ekonomik, politik veya dini sistemlerden birinin çökertildiğini düşünün. Bu çöküş yeni bir sistemin veya düşünce tarzının doğuşuyla gerçekleşebilir. Lakin bu durum, alışık olduğumuz hayat düzenine kaos getirebilir. Tarihsel süreç ele alındığında var olan sistemlerin zaman içerisinde değiştiğini veya çöktüğünü görmekteyiz. Fakat bu yazıda asıl tartışılacak konu; mevcut sistemi eskitecek bir fikrin öngörülüp, ona karşı önlem alınıp alınamayacağı olacaktır.
Yuval Noah Harari’nin Homo Deus – yarının kısa bir tarihi- adlı eserinde ve CBS’in Elementary adlı, Sherlock Holmes’ün modern yorumlaması olan dizisinde bu konu ile ilgili bazı teoriler ortaya atılmıştır.
Harari’ye göre Karl Marx’ın 19. Yüzyılda bulduğu ekonomik çıkarımlar büyük bir değişimin habercisiydi. Marx’a göre proletarya ve burjuvazi arasında geçecek ekonomik savaş sonucu işçi sınıfının galibiyetiyle bitecekti. Bu galibiyet Sanayi Devrimi’nin ortaya çıktığı Fransa, ABD ve İngiltere gibi büyük güçleri etkileyecek ve ardından tüm dünyaya yayılacaktı. Gerçekten de incelendiğinde Marx’ın ekonomik teorileri mevcut sistemi çökertecek ve yeni bir sistem oluşturacak güçteydi. Lakin, Harari’ye göre Marx’ın unuttuğu bir şey vardı. Teorik olarak doğru olabilme potansiyeline sahip bu teori, burjuvazinin de okuma yazma bildiğini hesaba katmamıştı. Üretim araçları gibi, Marxist teori sayesinde şekillenen yeni kavramlar burjuvazinin kurduğu kapitalist sisteme eklenmeye başladı ve Marx’ın öngördüğü savaşın galibi, proletarya yerine burjuva sınıfı oldu. Marx’ın bu konuda bir bakıma yanılması onun teorilerinin güçsüzlüğünden değil, burjuva sınıfının öngörüleni önceden bilmesinden ve ona göre tedbir almasından kaynaklanmaktadır. Marx’ın öngörüsüne önlem alma aşamasında kapitalist devletler işçilerin haklarını önemsemeye başladılar. İşçi sınıfını siyasi sistem içerisine entegre etmeye çalıştılar. Bu sayede bir bakıma işçi sınıf kontrol altında tutuldu ve Marx’ın dediği gibi Fransa , ABD ve İngiltere gibi güçlü kapitalist ekonomiler proletarya karşısında yenilmedi.
Resim 2: Devrim yaratan “Das Kapital” eserinin yazarı Karl Marx.
Marx’ın örneği bize öngörülebilir bir geleceğin var olduğunu göstermekte. Mevcut ekonomik, politik veya sosyal sistemlerin incelenerek sistemlerin çöküşünün mümkün olacağını Marx bize göstermiştir. Lakin, bu çöküş bazı durumlarda sadece olasılıktan ibaret olabilir. Bunun temel sebebiyse mevcut sistemin kendini bir bakıma evrimleştirmesi veya değiştirmesidir. Bu durumun bir benzeri Sherlock Holmes’ün günümüz uyarlaması olan CBS’in Elementary adlı dizisnin “Solve for X” bölümünde de işlenmiştir.
“Solve for X” bölümünde Sherlock Holmes, öldürülen bir matematik profesörünün gizemini çözmeye çalışmaktadır. Matematikçinin uğrunda öldüğü konu ise tüm dünyadaki güvenlik sistemini çökertecek bir konu üzerindedir. Bu sebeple büyük bir güvenlik şirketi, matematik profesörünün çözmeye çalıştığı formülün peşine düşer. Matematikçiler arasında büyük bir öneme sahip olan ve güvenlik sistemini baştan sona değiştirecek bu problem, büyük güçleri büyük bir çatışmaya sürükler. Aynı Marx’ın örneğinde olduğu gibi mevcut sistem yani hükümet bölümün sonunda formülün çözümünü saklar. Bu sayede mevcut güvenlik sisteminin kötü ellere düşüp çökertilmesi engellenir. Yani, mevcut sistem bir şekilde tehdit olarak gördüğü şeyleri yok eder.
Resim 3: CBS’in Elementary dizisinin “Solve for X” bölümünde Sherlock Holmes dijital güvenlik sistemini çökertecek formülün sırrını keşfediyor.
Kaynakça
Resim 1: http://t24.com.tr/files/20160328140454_bruksel-2.jpg
Resim 2: https://images.jacobinmag.com/2015/03/karl-marx-3-1080×1920.jpg
Resim 3: http://images.buddytv.com/btv_2_1000031685_1_590_-1_0_/-elementary–my-dear.jpg
Emin
Dünyadaki eko sistemde dahil olmak üzere değişmeyen tek şey değişimin kendisidir. Tarih hep güçlüyü ve kazananı yazmıştır elbette ama çok güçlü temellere sahip ve sadece ihtimallerden dolayı filizlenmeyen güçlü düşünceler vardır ve hiç bir şey boşa girmeyecektir elbette.