26 Nisan 1937’de bir Bask kenti olan Guernica’da halk pazarı açılmış, sıradan bir bahar günüydü. Ülkede iç savaş 1936 Haziran’ında General Franco’nun demokratik hükümete yaptığı darbeyle başlamış, Almanya ve İtalya’daki faşist hükümetler tarafından desteklenen Franco, Sovyetler tarafından desteklenen cumhuriyetçilerle savaşıyordu. O gün öğleden sonra üç saat boyunca yapılan aralıksız bombalamayla şehir Nazi Hava Kuvvetleri tarafından yerle bir edildi. Kentte neredeyse ayakta bina bırakmayan Naziler, kentin hemen dışındaki savaş ekipmanları üreten fabrikaya ise dokunmamışlardı bu bombalamanın amacını açıkça gösteriyordu, amaç sivil halk arasında korku yaymak ve Franco karşıtı cephenin gücünü kırmaktı.
Bombalamanın Ardından Guernica
O günlerde İspanyol Cumhuriyetçi Hükümeti Paris’te düzenlenecek olan Dünya Fuarı’nda İspanya bölümünde sergilenmek üzere Pablo Picasso’dan bir tablo yapmasını istemişti. Saldırının ertesi günü Paris’te bir kafede otururken Guernica’dan gelen haberleri okuyan Picasso yapacağı tablonun temasını bulmuştu.
Picasso ve Guernica
Dünya Fuarı’nda sergilenen tablo, hemen ardından yine Cumhuriyetçiler tarafından savaşa dikkat çekmek amacıyla dünya turuna çıkarıldı. İki yıl sonra Franco’nun savaşı kazanmasından sonra Picasso tablonun yeniden Cumhuriyetçi bir hükümet kurulana dek İspanya’ya götürülmesini reddetti. Bu sırada Fransa’nın Naziler tarafından işgalinden çekinen ressam tabloyu zarar görmemesi amacıyla ABD’ye New York’taki Modern Sanat Müzesi’ne teslim etme kararı aldı. Müzenin himayesinde yaklaşık yirmi yıl boyunca ABD’de ve dünyanın farklı yerlerinde sergilenen tablo ününe ün kattı.
Faşist General Franco’nun 1975’te ölümünden sonra ise demokratikleşen İspanya, ABD ve tabloya ev sahipliği yapan müzeyle yaptığı görüşmeler sonucunda 1981 yılında Guernica Madrid’deki Prado Müzesi’nde sergilenmeye başladı. Halkın hala bu değişimi, demokratikleşmeyi, içselleştiremediği düşünüldüğünden tablo uzun bir süre boyunca kurşun geçirmez bir camın arkasında sergilenmeye devam etti. Cam ancak tablonun 1992’de taşındığı yine Madrid’deki Reina Sofia Müzesi’nde 1995’te kaldırılabildi.
Guernica
İlk bakışta oldukça karışık gözüken tabloyu dikkatli bir şekilde incelediğimizde Picasso’nun çizdiği figürleri ve objeleri daha net görebiliyoruz. Öncelikle tablonun sol tarafında kucağında küçük çocuğunun ölü bedeniyle göğe doğru haykıran bir kadın görmekteyiz. Sağ tarafında yine vücudunun alt tarafı ateşler içinde kalan ellerini havaya kaldıran bir kadın daha resmedilmiş. Onun hemen yanında elinde bir meşaleyle açık pencereden kafasını uzatan kadın gözükmekte. Yerde sırt üstü uzanan kolu vücudundan ayrılmış bir asker görülmekte ve askerin elinde üzerinde çiçeklerin büyüdüğü bir kılıç bulunmakta. Bu askerin parçalanmış cumhuriyeti sembolize ettiğine dair yorumlar okuduğum kaynaklarda ortak nokta.
Tabloda yer alan diğer figürler ise boğa ve at. Bunların sembolize ettiklerine gelecek olursak, yine kesin bir kanaat bulunmamakla birlikte, boğanın sahip olduğu karanlık ve acımasızlıkla faşistleri , acı çektiği yüzünden anlaşılabilen atın ise Guernica kentinin halkını temsil ettiği yönünde yorumlar mevcut. Picasso yaptığı tablonun anlamını açıklamaktan çoğu zaman kaçınmış, yorumu tablonun ziyaretçilerine ve sanat tarihçilerine bırakmıştır.
Guernica’nın dünya kamuoyunu meşgul ettiği son olay ise 2003’te ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell’ın BM Güvenlik Konseyi’nde Irak ile ilgili görüşmeleri sırasında gerçekleşti. Bir kopyası da BM Güvenlik Konseyi salonunun girişinde sergilenen tablo Powell basın açıklaması yapmadan önce mavi bir örtüyle saklanarak ABD Dışişleri Bakanı’nın muhtemel bir savaş açıklamasını savaş karşıtı bir tablonun önünde yapması engellendi.
Kaynaklar
Dowd, Maureen. “Powell Without Picasso.” The New York Times, 5 Feb. 2003, www.nytimes.com/2003/02/05/opinion/powell-without-picasso.html.
Lesser, Casey. “What Makes Guernica Picasso’s Most Influential Painting?” Artsy, Artsy, 12 June 2017, www.artsy.net/article/artsy-editorial-guernica-picassos-influential-painting.
“The Horrible Inspiration Behind One of Picasso’s Great Works.” National Geographic, 8 May 2018, www.nationalgeographic.com/archaeology-and-history/magazine/2018/05-06/pablo-picasso-guernica-painting-history/.
Zelazko, Alicja. “Guernica.” Encyclopædia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc., 18 Apr. 2018, www.britannica.com/topic/Guernica-by-Picasso.
Resim Kaynakçası
https://www.pablopicasso.org/guernica.jsp
