Birimize bir şey olursa kalanlar ne yapar diye sorulduğunda, ‘Kalanlar, ölenler için şiirler yazar.’ denilerek bekleniyordu ölüm.
Madımak Oteli – 2 Temmuz 1993
Hemen her milletin tarihinde zihinlerden kazınamayacak yaralar vardır. Günümüzde hayat hiçbir şey olmamışçasına devam ediyor olsa da birilerinin kalbindeki ateş asla sönmez. İnsanlar ölmüş, canlar yakılmış, insanlık kül olmuştur. Bana göre, 2 Temmuz 1993’te Sivas’ta olanlar da Türkiye tarihinin en utanç dolu anılarından biridir. Havaların ısınmasıyla içi kıpır kıpır olanları biraz geçmişe götürüp hüzünlendireceğim. İşte, Madımak Olayı’nın ayrıntıları:
Pir Sultan Abdal Şenlikleri’ne katılmak için Aziz Nesin, Behçet Aysan, Metin Altıok, Uğur Kaynar, Hasret Gültekin, Nesimi Çimen, Asım Bezirci ve daha pek çok şair, yazar, sanatçı, düşünür, Sivas valisi Ahmet Karabilgin’in özel davetlisi olarak Sivas’a gelmişti. Dört günlük şenlik programına göre söyleşiler verecek, kitaplarını imzalayacak, türküler söyleyeceklerdi. Bu 33 aydının en yaşlısı 66 yaşındaki Asım Bezirci, en genci ise folklor gösterisi için gelen 12 yaşındaki Koray Kaya idi.
1 Temmuz’da şenliğin açılışında konuşanlardan biri de yazar Aziz Nesin’di. Aziz Nesin’i çok iyi tanımayanlar için biraz şahsından bahsetmek istiyorum. 20 Aralık 1915’de, İstanbul Heybeliada’da doğan Nesin, 80 yıllık hayatına 100’den fazla kitap sığdırmıştır. Mizah, kısa öykü, şiir, tiyatro dallarında birçok eser veren sanatçı, UNESCO’ya göre Türkçe eser veren yazarlar arasında Orhan Pamuk, Yaşar Kemal ve Nazım Hikmet’ten sonra eserleri yabancı dillere en çok çevrilen dördüncü yazar konumundadır. Küçük yaşta Kur’an öğrenip 8 yaşında hafız olan Nesin, yaşamının ilerleyen yıllarında İslam’ı eleştirmiş ve bir ateist olarak hayatına devam etmiştir.
Aziz Nesin
Aziz Nesin’in 1 Temmuz 1993’te yaptığı, çok eleştirilen konuşmasının tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.
Katliamdan iki gün önce dağıtılan bildirilerde, şenliklere katılacak Aziz Nesin hedef gösteriliyordu. Bildiride dönemin Sivas Valisi Ahmet Karabilgin’in şenliklere ev sahipliği yapması eleştirilmiş, Nesin için “Şehirde adeta Müslümanlarla alay edercesine gezebilmektedir” denmişti.
2 Temmuz günü, Cuma namazının ardından, etkinliklerin yapıldığı kültür merkezinin önüne yürüyüş başladı. Güruh, “Sivas Aziz’e mezar olacak”, “Vali istifa”, “Kahrolsun laiklik” sloganlarıyla hükümet konağına doğru yürümeye başladı. Hükümet konağında polis engeliyle karşılaşan kalabalık, kültür merkezine doğru yürümeye başladı. Kültür merkezinde o sırada Arif Sağ konseri vardı. Konseri izleyenler dışarı çıkınca iki karşıt grup karşı karşıya geldi ve büyük bir kavga çıktı. Saldırgan grup, yeni dikilen “Halk Ozanları” heykelini yıkıp yerde sürüklerken kalabalık gittikçe artıyordu.
Olaylar artmaya başlamışken polis yeterli müdahaleyi yapmıyordu. Olaylar yatışmayınca dönemin Sivas Belediye Başkanı Karamollaoğlu, kalabalığa yönelik bir konuşma yaptı ve gruptan dağılmasını istedi. Konuşma etkili oldu ve kalabalık dağılmaya başladı. Dağılan kalabalık bu kez Madımak Oteli’ne yönlendi. Otelin önündeki kalabalığın hızla artmasına rağmen kolluk güçleri yeterli değildi. Grup önce Madımak Oteli önündeki araçları ateşe verdi ve oteli taşladı. Madımak Oteli tutuşturulan perdeler ve alt katta bulunan eşyalarla birlikte yakıldı.
İtfaiye merdiveniyle kurtarılmaya çalışılan Aziz Nesin, merdivendeki görevli tarafından darp edilip, merdivenden itfaiye aracı etrafında toplanan karşıt görüşlü kalabalığa doğru itildi. Başından yaralanan Aziz Nesin’i linç girişiminden araya giren polisler kurtardı. Yaralılar, polis arabalarıyla hastaneye götürüldü. Madımak Olayı sonucunda 33 konuk, 2 otel görevlisi ve 2 gösterici yaşamını yitirdi.
Koalisyon hükümetinin başbakanı Tansu Çiller’in “Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir” ve dönemin cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in “Olay münferittir. (…) Karşılıklı gruplar arasında çatışma yoktur. Bir otelin yakılmasından dolayı can kaybı vardır.” şeklindeki açıklamaları, hükümetin duruma ne kadar kayıtsız kaldığının göstergesidir.
Yargı Sürecinde Neler Oldu?
Madımak Olayı’ndan sonra 190 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınan 190 kişiden 124′ü hakkında “laik anayasal düzeni değiştirip din devleti kurmaya kalkışma” suçlamasıyla dava açıldı, geri kalanlar serbest bırakıldı. Devlet Güvenlik Mahkemesi’nin sanıklar hakkında verdiği hapis cezası kararını, Yargıtay 9. Ceza Dairesi katliamın “cumhuriyete, laikliğe ve demokrasiye yönelik olduğunu” belirterek bozdu. 28 Kasım 1997′de açıklanan kararda, 33 sanık idama ve 14 sanık 15 yıla kadar değişen hapis cezasına mahkûm edildi. Yargıtay 9. Ceza Dairesi 24 Aralık 1998′de hapis cezalarını onadı, 33 idam cezasını ise usul noksanlıkları nedeniyle bozdu. Şubat 1999 tarihinde usul eksikliklerinin giderilmesi için başlayan yargılama sonucunda 16 Haziran 2000′de 33 sanık Devlet Güvenlik Mahkemesi’nce yeniden idam cezasına çarptırıldı.
2002 yılında idam cezasının yürürlükten kaldırılmasıyla idam cezası hükümlülerinin cezaları müebbet ağır hapis cezasına çevrildi.
Süren davalar, temyizler, müdahil avukatların talepleri yıllarca devam etti. Sivas Katliamı davası 20 yılın ardından 2012 yılında zaman aşımı gerekçesiyle kapatıldı.
Suçlu Kimdi?
Yıllar içerisinde bu soruya çeşitli cevaplar verildi. İhmalkar davranan İç İşleri Bakanlığı, olayın vehametini manipüle eden yerel yönetim, hızla galeyana gelmiş güruh, olayı bastırmamış ya da bastıramamış asker ve polis… Hatta iddialı konuşmasıyla Aziz Nesin. Her biri suçlananlar arasında idi. Binlerce yorum arasında tek bir gerçek vardı: Katliam! İnsanı kıran yine insan olmuştu.
Onlar gitti, adları kaldı. Yangın söndü, yüreğimizde külü kaldı. Geriye hayalleri, sevgileri, türküleri kaldı. Her bir canı hüzünle anıyorum.
Sivas Katliamında Hayatını Kaybedenler
Edibe Suları Ağbaba (Misafir – İsviçre), Gülender Akça (Sanatçı – Ankara), Muhlis Akarsu (Sanatçı – Ankara), Muhibe Akarsu (Misafir – Ankara), Metin Altıok Şair (Yazar – Ankara), Mehmet Atay (Sanatçı – Ankara), Sehergül Ateş (Sanatçı – Ankara), Erdal Ayrancı (Yönetmen – Ankara), Behçet Sefa Aysan (Şair – Ankara), Asım Bezirci (Yazar – Ankara), Belkıs Çakır (Sanatçı – Ankara), Serpil Çanik (Sanatçı – Ankara),Muammer Çiçek (Sanatçı – Tokat), Nesimi Çimen (Sanatçı – İstanbul),Serkan Doğan (Sanatçı – Ankara), Hasret Gültekin (Sanatçı – Sivas),Murat Gündüz (Sanatçı – Ankara), Gülsün Karababa (Sanatçı – Ankara),Koray Kaya (Çoçuk – Ankara), Menekşe Kaya (Sanatçı – Ankara), Uğur Kaynar (Şair – Ankara), Asaf Koçak (Karikatürist – Ankara), Handan Metin(Sanatçı – Ankara), Sait Metin (Sanatçı – Ankara), Asuman Sivri (Sanatçı – Ankara), Yasemin Sivri (Sanatçı – Ankara), Nurcan Şahin (Sanatçı – Ankara), Özlem Şahin (Sanatçı – Ankara), Yeşim Özkan (Sanatçı – Ankara), Huriye Özkan (Sanatçı – Ankara), Ahmet Öztürk (Otel görevlisi – Sivas), Ahmet Özyurt (Sanatçı – Ankara), Carina Cuanna Thuijs (Misafir – Hollanda), İnci Türk (Sanatçı – Ankara), Kenan Yılmaz (Otel görevlisi – Sivas)
Kaynakça
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/07/150702_sivas_1993
http://www.sozcu.com.tr/2015/gunun-icinden/madimak-olayi-nedir-madimakta-neler-yasandi-875169/
http://www.mazeretimsiirdir.com/2015/07/sivas-katliami-siirleri-turkuleri.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/Sivas_Katliamı
http://www.sozcu.com.tr/2015/yazarlar/soner-yalcin/aziz-nesin-100-yasinda-bir-ateistin-hafizlik-gunleri-729245/
Resim Kaynakçası
http://www.hurhaber.com/sivas-katliami-ve-madimak-olaylari-nedir/haber-637310
https://alchetron.com/Aziz-Nesin-743144-W
Nermin
Bu yazıyı kaleme almak için pek çok kaynak araştırdığın ve olaylara neredeyse bir tarihçi titizliğiyle, tarafsız yaklaşma gayretin görülüyor …Temmuz sıcağındaki bu günlerde mesela “sıcaktan korunma yolları” gibi kolay bir konu seçebilecekken sen Sivas katlimanı seçmişsin… Sen ve senin gibi gençlerimiz olduğunu görmek ; -Üstelik Bilkentli ! – geleceğimiz açısından umut veriyor . Hoşgörü ve adaletin hakim olduğu yarınlar senin ve tüm çocuklarımızın olsun. Yeni yazılarını bekliyoruz..