Günümüz kuşağının vazgeçilmezlerinden biri, video oyunları. Gencinden yaşlısına herkesi esir olan video oyunları, gelişen teknolojiyle oyun severlere büyülü dünyalar sunmaya devam ediyor. Peki, nasıl oldu da küresel ekonominin 100 milyar dolarlık kısmını oluşturan bu sektör bugünlere geldi? Oyun konsollarından bilgisayarlara ve hatta telefonlara kadar ulaşan oyunlar aslında on yıllardır aramızda. Sadece bir eğlence aracı olmak dışında, bilgisayar teknolojilerine olan katkıları da göz ardı edilemez. Bu yazımızda, video oyunlarının eğlenceli ve bir o kadar da çığır açan tarihinde ufak bir yolculuğa çıkacağız.
Video Oyunlarının İlk Günleri
Video oyunlarının ortaya çıkışı 1950’li yıllara dayanmaktadır. Tahmin edeceğiniz gibi bu yıllardaki bilgisayar teknolojisi henüz herkesin kullanımına açık değildi ve bilgisayarlar bugünkü bilgisayarlardan çok farklı bir formdaydı. Bunun sonucu olarak, ilk video oyunu bir biliminsanı tarafından laboratuvarda oluşturdu. İngiliz biliminsanı A.S.
Douglas hepimizin yakından bildiği bir video oyunu çıkardı XOX, bir diğer adıyla Tic Tac Toe. Bu iki boyutlu oyun, tarihe geçmiş sinyal aktarımı ile gerçekleşen ilk eğlence aracı oldu. Bu ilki 1958 yılında, yaptığı iki kişilik tenis oyunu ile William Higinbotham devam ettirdi Bundan sonra gelecek oyun ise işleri bir adım ödeye taşıyacaktı. 1962 yılında MIT de görev yapan biliminsanı Steve Russell yepyeni bir oyunla bilim dünyasının karşına çıktı, Spacewar. Bu oyunu diğerlerinden ayıran en büyük özelliği birden fazla bilgisayarda kurulum yapılarak oynanabilmesiydi. Bu özellik de bu eğlence platformunun çoklu oyuncunlara açık bir şekilde kullanılabileceğini kanıtladı. Şu zamana kadar yapılan hiç bir video oyunu halka açık bir şekilde kullanılmamıştı ancak işler kısa süre içerisinde keskin bir dönüş alacaktı.
Video Oyunları Herkese Ulaşıyor
1970’li yıllara kadar, video oyunları halkın kullanımına açık değildi. Bunun nedeni bilgisayarların çok büyük olması ve teknolojinin bir hayli pahalı olmasıydı. 1967 yılında Sanders Associates, Inc adlı yazılım şirketinin başında olan Ralph Bear dahiyane bir fikirle ortaya çıktı. O dönemde herkesin evinde bulunan televizyonlar neden farklı amaçlar için kullanılmasın ki? Ralph Bear’in altında çalışan yazılımcılar 1967 yılında televizyon ekranında oynatılabilir, çok oyunculu bir video oyunu tasarladılar. Bu tasarım video oyunları tarihinde çığır açtı. Bu nedenle günümüzde Bear, video oyunlarının babası olarak bilinmektedir. 1972 yılında, Magnavox adlı elektronik şirketi ilk arcade oyun konsolunu piyasa sürdü, Odyssey oyun konsolu.
Tüm bunlar olurken, iki diğer girişimci Nolan Bushnell ve Ted Dabney de Atari adlı küçük bir şirkette benzer fikirler üzerine düşünüyorlardı. Atari, ilk büyük girişimini Odyssey ile aynı yıl çıkardığı Pong oyunu ile yaptı. Hepimizin bildiği gibi Pong, oyun çevrelerince büyük yankı uyandırdı ve bir anda video oyunları yarışında başa geçmeyi başardı. Atari, birinciliğin tadını çıkarırken yeni bir rakip çok geçmeden ufukta görünmekteydi. 1978 yılında Japon bir firmaya ait olan Midway arcade oyun konsolu, Atari’ye güçlü bir rakip olarak piyasaya sürüldü ve rakip oyunları Space Invaders idi. Space Invaders tüm zamanların en çok satılan ikinci arcade oyunu oldu. Bu oyunun bir diğer eşsiz özelliği ise en yüksek skoru göstermesiydi. Bu özellik, oyuncular arasında rekabeti arttırarak eğlenceyi bir üst basamağa taşımış oldu. 1980 yılında video oyunları bir dönüm noktasına geldi. Video oyunları artık renkliydi. Bu yenilik ile günümüzde bilenen bir çok oyun, kullanıcıya sunuldu. Pac-Man bu oyunlardan ilkidir. Pac-Man çıktığı yılın ilk çeyreğinde yaptığı 1 milyar dolarlık hasılat ile tarihe geçti. 1981 yılında Nintendo sahalara adım atarak Donkey Kong başta olmak üzere hepimizin severek oynadığı Mario Bros. gibi bir çok ikonik oyuna imza attı. Ancak arcade oyunları 1990’lı yılların ortasında popülerliğini kaybetmeye başladı. Arcade oyun makineleri sahalardan çekilirken ev oyun konsolları yükselişe geçmişti bile. Ev oyun konsolları ile video oyunları altın çağına ulaştı. Son yirmi yıl içerisinde hızla gelişen bilgisayar teknolojileri ile video oyunları da üçüncü boyuta taşındı. Simülasyon teknolojileri ile gelişmiş hikaye örgüleri birleştiğinde video oyunları bizler için ikinci bir gerçeklik haline geldi.
Modern Zamanlarda Video Oyunları
2020, yılı itibari ile rahatlıkla söyleyebiliriz ki toplum ve teknoloji ayrılmaz bir ikili haline geldi. Yakın geçmişte ivme ile hızlanan teknoloji, kolektif insan bilincinde yeni bir çağı aydınlatmış oldu. Video oyunları günümüzde yılmaz bir eleştiri okunun hedefinde. Gençlerde bağımlılık yaptığına ve şiddet içerikli oyunların yine şiddetti teşvik ettiğine dair bir çok sosyolojik ve psikolojik çalışma aktif olarak yürütülüyor. Öte yandan bir çok video oyunu sosyal yaşama uyum sağlamada sorun yaşayan çocuklar için tedavi amaçlı kullanılıyor. Video oyunlarının bu toplumsal yönünün dışında bir diğer taraf ise teknolojide yarattığı yenillikler. Yıllar içerisinde yazılım şirketleri en çok satan oyunu yapma yarışı içerisindeyken bir yandan da bilgisiyar teknolojilerine inanılmaz katkılarda bulundular. Bunun belki de en güzel örneklerinden biri Grand Theft Auto. 
Simülasyon teknolojisi, GTA gibi oyunlarda eğlence amacı ile kullanılmasının yanı sıra yeni sürücü adayları, görev eğitimi ve askeri saha çalışmaları gibi bir çok alanda deneme olarak aktif bir biçimde kullanılmaktadır. Bilim ve teknoloji açısından düşünüldüğünde video oyunları, küçük bir çocuğun oyun sahasından farklı değil. Bilim insanlarının yıllar içerisinde deneme ve yanılma ile keşfettiği video oyunları, bilime ve insanlığa dair bir çok bilinmezi keşfetmemize yardımcı oldu. Video oyunları, yaklaşık 70 yıllık bir süre içerinde doğup gelişti. Bir nesil, video oyunlarının evrimini izleyerek büyüdü. Video oyunlarının teknolojimizde ve kültürel yaşamımızda yarattığı etkiler göz ardı edilemez. Bu sektör büyümeyi bırakmış da değil. Video oyunlarının yararları ve zararları bilim çevrelerince tartışılmaya devam edilse de hepimiz bir sonraki oyunun bizlere sunacağı büyülü dünyaya adım atmak için heyecanla bekliyor olacağız.
Siber Güneş Kılınç
KAYNAKÇA
1- Williams, Dmitri. “A brief social history of game play.” (2006).
2- Kowert, Rachel, and Thorsten Quandt, eds. The video game debate: Unravelling the physical, social, and psychological effects of video games. Routledge, 2015.
3- Kent, Steven L. The Ultimate History of Video Games: Volume Two: from Pong to Pokemon and beyond… the story behind the craze that touched our li ves and changed the world. Three Rivers Press, 2010.
4- Ivory, James D. “A brief history of video games.” The Video Game Debate. Routledge, 2015. 1-21.
