Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkez’inden mikrobiyolog Jean-Marie Alempic tarafından yürütülen araştırmalarda Sibirya’daki donmuş toprak (permafrost) tabakasında neredeyse 50.000 yıllık bulaşıcı etkisini yitirmemiş yeni bir virüs bulundu.
Hepimiz, her geçen gün daha büyük bir sorun haline gelen iklim değişikliğinin canlılar üzerine olan etkilerinden bir şekilde haberdar olmuşuzdur. Ancak maalesef eriyen buzulların tek kötü yanı sevimli kutup ayılarının yaşam alanlarını kaybetmesi değil.
Sera gazlarının etkisiyle artan hava sıcaklıkları özellikle kuzey kutbunda bulunan buzulların erimesine ve içlerinde hapsolmuş binlerce yıllık mikroorganizmaların yeryüzüne çıkmasına neden oluyor. Ayrıca mikroorganizmalarla birlikte çıkan sera gazları da buzullardaki sıcaklık artışının iki kat daha hızlı gerçekleşmesine sebep oluyor. Buzulların erimesiyle ve sıcaklıkların artmasıyla tekrar aktive olan bakteriler ve virüslerse toplum sağlığını tehdit ediyor. Her ne kadar bakterilerle antibiyotikler sayesinde savaşabiliyor olsak da daha önce görülmemiş bir virüsün neler yapabileceğine geçen yıllarda şahit olduk.
“Zombi Virüs” olarak adlandırılan bu donmuş virüslere daha önce de rastlanmıştı. İlk olarak 1918’den beri donmuş olarak bekleyen bir cesedin akciğerlerinden influenza virüsü RNA’sı izole edilmişti. Sonrasında ise donmuş 300 yıllık bir Sibiryalı mumyasında çiçek hastalığı virüsünün DNA’sına rastlanılmıştı. Ancak hiç birinde virüsler canlandırılmamıştı, yani aktif durumda değillerdi. 2014-2015 yıllarında ise yine Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezin’den yapılan bir deneyde ilk defa iki, tamamıyla aktif, 30,000 yıllık virüsleri izole etmeyi başarmışlardı. Deneyin ardından uzun bir süre içerisinde yeni virüslere dair bir araştırma yayımlanmadığı için bu deneyin şanslı bir tesadüf olduğu ve zombi virüslerin az sayıda olabileceği düşünülmüştü. Ancak 10 Kasımda araştırma hakkında bir güncelleme yapıldı ve Alempic ve ekibinin neredeyse 50,000 yıllık yeni bir zombi virüs keşfettiği ve bu virüsün diğer buldukları 13 virüsten sadece biri olduğu bilgisini öne sürdüler. Buldukları bu 13 virüsün ise donmuş halde geçen binlerce yıla rağmen uygun koşullarda tekrar hastalık yapıcı hale gelebildiklerini belirtiyor. Rastlanılan en eski virüsle birlikte donmuş toprak tabakasının sanılandan daha fazla virüs bulundurabileceği ve virüslerin toplum sağlığı açısından büyük sorunlar ortaya çıkarabileceğini düşünüyorlar. Ancak bu noktada yapılan güncellemenin tam olarak yayımlanmadığını ve akran değerlendirmesi (peer-review) sürecinde olduğunu belirtmekte fayda var.
Yine de bulgular tehlikenin durumunu göstermesi açısından önem taşıyor. Devletler küresel ısınma politikalarını iyileştirip bu soruna bir çözüm bulana kadar doğa ona verdiğimiz zararı, bize daha ağır bedellerle ödetmeye devam edecek gibi görünüyor. Alempic bulunan virüsler üzerinde incelemelere devam ederek virüslerin gen dizilimlerini çıkarmayı hedeflediklerini söylüyor. Tabi bu noktada bize ise yapılan çalışmaların tamamıyla iyi niyetli olacağını umut etmek kalıyor.
Araştırmanın detaylarına kaynakça kısmındaki linkten ulaşabilirsiniz.
Kaynakça
Alempic, Jean-Marie, et al. “An Update on Eukaryotic Viruses Revived from Ancient Permafrost.” 2022, https://doi.org/10.1101/2022.11.10.515937.
