GEZEGEN OLARAK TANIMLANABİLMEK, MESELENİN ÖZÜ NEREDE YATIYOR?

1919’da kurulan Uluslararası Astronomi Birliği (IAU); uluslararası işbirliği yoluyla astronomi bilimini araştırma, iletişim, eğitim ve kalkınma da dahil olmak üzere tüm yönleriyle teşvik etmeyi ve korumayı amaçlar.

Keşfedildiği yıldan itibaren çeşitli sorulara neden olan Plüton, bundan on sekiz yıl önce gezegen olma statüsünü kaybetti. Başta büyük tartışma yaratan bu karar Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından 2006 yılında alındı. Bunun nedeni de gezegen tanımının kesin bir şekilde yapılmasında yatıyordu.

The IAU draft definition of "planet" and "plutons" | IAU

Cüce gezegenleri, asteroit olmaktan kurtaran şeyse “küresel” olma maddesinde yatıyor. Bu sebeple bir zamanlar asteroit sayılan Ceres, küresel şekli sayesinde cüce gezegen kategorisine dahil edilmiştir. Plüton’un cüce gezegenliğe düşürülmesi ve diğer keşiflerle birlikte cüce gezegen sayısı 5’e yükseldi: Plüton, Ceres, Makemake, Haumea ve Eris.

Illustration of the dwarf planet Makemake
Illustration of the dwarf planet Makemake

Bir diğer gezegen sınıfını ise ötegezegenler oluşturuyor. Ötegezegenler, aslında gezegen olma kuralını sadece Güneş’in değil başka bir yıldızın etrafında dönmekle bozuyorlar. Güneş Sistemindeki gezegenlerle karıştırmamak, sınıflandırmada rahatlık sağlamak adına onlara “ötegezegenler” adında ayrı bir kategori açılmış.

Sonuç olarak, gezegenlerin sınıflandırılması, astronomi biliminde netlik sağlamak ve doğru terminolojiyi oluşturmak adına büyük bir öneme sahiptir. Plüton’un cüce gezegen olarak yeniden sınıflandırılması ve diğer cüce gezegenlerin tanımlanması, bu sürecin bir parçasıdır. Ayrıca, Güneş Sistemi dışındaki ötegezegenlerin ayrı bir kategoriye alınması, evreni anlamlandırma çabalarımızda daha sistematik bir yaklaşım sunmaktadır. Uluslararası Astronomi Birliği’nin bu konudaki çalışmaları, hem astronomi bilimine katkı sağlamakta hem de evrendeki yerimizi daha iyi anlamamıza yardımcı olmaktadır.

Kaynakça:

How It Works Book of Space 9th Edition

About | IAU

The IAU draft definition of “planet” and “plutons” | IAU

Pluto’s Sputnik Planum | IAU

Leave a Reply