Bir kadın düşünün.
Siyahi, cesur bir kadın.
Afrika kökenli insanların yıllar boyu çalınmış hayatlarını, yıllar sonra tüm çıplaklığıyla yazabilecek kadar cesur bir kadın.
Bir annenin, kendisi gibi köle hayatı yaşamasın diye kundaktaki çocuğunu öldürüşünün hikayesini, her kelimesinde bütün insanlığı utandıracak şeffaflıkta yazan cesur bir kadın.
Birilerinin yazması gerekir çünkü. Hiç olmamış gibi davranmak; hiç tanımadığımız o insanların, hiç yaşayamadıkları o hayatlarının bir zamanlar var olduğu gerçeğini değiştirmez. Birilerinin hatırlatması gerekir çünkü. Hatırlamamız gerekir. Özgürlüğün, siyahi olmanın, kadın olmanın zorluğunu.
1987’de kaleme alınan bir hikaye, yarım asır sonra okurunu gayet tabi ağlatır. Yazdıklarınız üzerine daha önce durup düşünmemiş olan okur, kendisinden çok uzak bir zamanda ve coğrafyada yaşanmış; kendi gerçeğine çok aykırı yaşamların utancını gayet tabi taşır. Siz sadece yazarsınız; insanlık korkarak, utanarak okur. Neden mi?
Çünkü Toni Morrison olmak bunu gerektirir.
Sevilen (Beloved), Afrika kökenli yazar Toni Morrison’ın 1988 Pulitzer Ödüllü romanı. Romanda Sethe adlı siyahi bir kadının kölelikle geçirmiş olduğu acıklı yaşam öyküsü üzerinden, bir zamanlar siyahi hayatların karşısında direnmek zorunda kaldığı güçlükleri bütün açıklığıyla gözler önüne seriyor Morrison. 1856 yılında Margaret Garner isimli bir kölenin, yakalanınca yeniden o hayata dönmek istemeyişi üzerine; çocuğunu öldürmüş olduğu gerçeğinden yola çıkarak yazılmış olay öyküsü, Morrison’ın çarpıcı anlatımı ile birleşince biz okurlara da her satırda şaşırma ve okuduklarımızı derinlemesine sorgulama görevi düşüyor.
Çocuklarının yanına gitmeye çalışırken kocası ortadan kaybolan, sütü kendisinden zorla alınan, şiddete maruz kalan ve sırtında- yediği kırbaç darbelerinin eseri- yabani bir kiraz ağacıyla yaşayan Sethe’nin yukarıda bulunan fotoğrafına bakmak ne kadar zor ise; romanda bu kadının sırtında kiraz ağacının yeşermeye başladığı gece kendi elleriyle öldürdüğü kızı için, “Ben onu hiç görmedim asla da görmeyeceğim…yabani kiraz ağacı. Gövdesi, kolları, hatta yapraklarıyla. Yapraklar küçücük minicikmiş. Ama bu, on sekiz yıl önceydi. Şu anda meyve vermiş bile olabilir” (s.27-28) demesini okumak da bir o kadar zor.
Fakat bazen, okurken zorlanmak hoşunuza gider. Alışılmamışı duymak, unutulmuşu hatırlamak zevk verir.
Neden mi?
Çünkü Toni Morrison okumak bunu gerektirir.
Kaynakça:
- Morrison, Tony. (2000). Sevilen. (Çev. Püren Özgören). İstanbul: Can.
- Tarihin Kaybolmayan İzleri, Toni Morrison’ın Sevilen (Beloved) Adlı Romanında Unutulmayan Geçmişin En Acı Yüzü : Sevilmeyen Sevgili. (2011). Edebiyat Ve Bilim-I, 146-155.
