Bir Bestenin Hikayesi: “Concierto de Aranjuez”

Joacquín Rodrigo

Aşk, ümit, savaş, korku, hüzün… “Gitar Konçertosu” adıyla bilinen ünlü beste “Concierto de Aranjuez”… Ve hepsini tek bir eserde buluşturup dinleyicilere hissettirebilen ünlü İspanyol besteci Joacquín Rodrigo. Üç bölümden oluşan bir şaheser… Kimi klasik müzik besteleri ile yıldızımız pek barışmasa da bu parça ile ayrı bir bağımız olduğuna inanıyorum. Dinleyen hemen herkes, ismini bilmese de besteyi, özellikle ikinci bölümünü mutlaka tanıyacaktır. Gerek eserin arka planı, gerekse yapım çalışmaları, bizi bize anlatan en iyi eserlerden biridir. Belki de aramızdaki bağın önemli bir sebebi de eserin ortaya çıkmasında bir Türk kızının inkâr edilemez katkılarıdır. Hâl böyle olunca, söz konusu bestenin bizdeki yeri de farklı olmuştur. Eğer esere etki eden faktörler ve bestenin bize anlattıkları bilinirse, eserin daha bir değer kazanacağını düşünüyorum. Bu nedenle öncelikle besteci Joacquín Rodrigo’nun hayatını, daha sonra da besteye etki eden faktörleri ve bestenin bize anlattıklarını sizinle paylaşacağım.

Victoria Kamhi ve Joacquín Rodrigo (soldan sağa)

Ünlü İspanyol besteci Joacquín Rodrigo, 22 Kasım 1901 tarihinde İspanya’da doğmuştur. Daha hayata adımını atar atmaz büyük bir talihsizlikle karşılaşan Rodrigo, difteri hastalığına yakalanmıştır. Bu amansız hastalık, üç yaşındaki çocuğun dünyaya açılan pencerelerini kapatmış ve Rodrigo’nun gözlerini kaybetmesine neden olmuştur. Hayatın bu acımasızlığı karşısında büyük bir başarı hikâyesi yazmaya adım adım yaklaşan Rodrigo, müzik eğitimleri almaya başlamıştır. Başarılı bir eğitim hayatı geçiren Rodrigo, kazandığı burslar sayesinde eğitimine Paris’teki ünlü müzisyenler eşliğinde devam etme fırsatı yakalamıştır. Paris’te geçirdiği yılların hayatının dönüm noktalarından birisi olduğundan habersiz olan Rodrigo, hayatının aşkını orada bulmuş ve Seferad Yahudilerinden olan İstanbul doğumlu bir Türk kızı ile tanışmıştır. İspanyol besteci Rodrigo ile bir aşk hikâyesi yazmaya hazırlanan Victoria Kamhi, Paris’te sahip olduğu şöhreti ve kariyerini bir kenara bırakıp Rodrigo ile beraber İspanya’ya dönmeyi kabul etmiştir, gözleri görmeyen Rodrigo’ya gören göz olmak üzere. Beraberce ortaya koyacakları bir eserin hikâyesini yazmak üzere…

Her sanatçının ortaya koyduğu eserinin arkasında bazı etmenler mevcuttur ve bunlar temelde ikiye ayrılabilir: sanatçının yaşadığı sosyal çevre ve sanatçının özel hayatı. Joacquín Rodrigo’nun söz konusu besteyi yazmasında da bazı faktörler etkili olmuştur, tıpkı her sanatçının eserlerine etki eden birtakım hatıraları olduğu gibi. En başta, ünlü müzisyen Rodrigo’nun yaşamının büyük kısmını geçirdiği topraklar olan İspanya’nın içinde bulunduğu duruma göz atmak gereklidir çünkü her gerçek sanatçı gibi o da mutlaka yaşadığı çevreden etkilenmiştir. O yıllarda İspanya her ne kadar güçlü bir ekonomiye sahip olsa da siyasi açıdan bir hayli huzursuz zamanlar yaşamaktadır. İspanya’da süren iç savaşın izleri Rodrigo’nun “Concierto de Aranjuez” adlı eserinde de görülmektedir. Picasso’nun en ünlü tablolarından birine konu ettiği Guernica bombardımanı, tüm dünyayı etkilediği gibi İspanyol besteciyi de derinden etkilemiştir. Ünlü besteci, “Concierto de Aranjuez” adlı eserini yazma kararını da bu bombardımanın yaşandığı günlerde vermiştir.

Pablo Picasso – Guernica Tablosu

Rodrigo’nun dünyaca ünlü bu bestesinin arkasında yatan bir diğer etmen ise bestecinin özel hayatıdır. Paris’te tanıştığı Victoria Kamhi, sırılsıklam âşık olduğu Rodrigo’ya bir ömür vermeye karar vermiş ve sahip olduğu tüm şöhret ve kariyerini Paris sokaklarında bırakarak Rodrigo ile İspanya’ya yerleşmiştir. Bu çiftin İspanya hayatının başlamasıyla Victoria Kamhi, Rodrigo’nun asistanlığını yapmayı seve seve kabul etmiştir çünkü bu genç kızın gözü artık Rodrigo’dan başka bir şey görmez olmuştur. Bu denli birbirine düşkün olan Victoria ve Rodrigo, tam da anne ve baba olmaya hazırlanırken ilk bebeklerini kaybetmişlerdir. Birlikte geçirdikleri yılları bir bebek ile taçlandırmanın hayallerini kuran çift, yaşadıkları bu acı olaydan çok etkilenmiştir. “Concierto de Aranjuez”in en çok bilinen kısmı olan ikinci bölümünün, çiftin yaşadığı bu travmayı anlattığı söylenmektedir. Eserin bu bölümünün dinleyicileri duygusal bir atmosfer içine çektiği de apaçık ortadadır.

Deniz Gezmiş

“Concierto de Aranjuez” adlı bestenin önem arz ettiği bir diğer noktada ise, henüz ömrünün baharında idam sehpasına çıkarılan birçok gençten biri olan 25 yaşındaki Deniz Gezmiş durmaktadır. Deniz Gezmiş’in idam sehpasına çıkmadan önceki son istekleri arasında güzel giysilerini giymek, bir sigara ve demli bir çay içmek vardır. Bir de tüm bu isteklerin yanına ilişmiş olan, Rodrigo’nun o ünlü gitar konçertosunu dinlemek… Diğer isteklerinin yanında bu son isteğinin bir nebze garip kalmış olduğunun farkına varmışcasına ekler Deniz Gezmiş:

Sanırım asılacak bir insanın son isteğini geri çevirmezler.

Kaynakça:

http://adasanat.wixsite.com/maviyazi/rodrigonungitarkoncertosu

http://www.klasiknotlari.com/tr/337/Joaquin_Rodrigo_Gitar_Koncertosu.html