1939 senesinde, yeni bir savaş kapıdayken Avrupa’da üç faşist diktatör bulunuyordu. Bunlardan ikisi altı sene içinde ölecek iken biri tam olarak 35 sene boyunca kendi krallığını yönetmeye devam edecekti ve yönetim şekli 1984’ün yazılmasına ilham verecekti. Bu son faşist diktatör Francisco Franco’ydu.
Bu diktatörün hayatından kısaca bahsedecek olursak, 1892 doğumlu dört kuşaktır amiral olan bir aileden gelmekteydi. Bu yüzden çocukluk hayali amiral olmaktı. Fakat, 1898 Küba Savaşı sonrası imparatorluğun batması ve İspanyol donanmasının yok olması ile Franco’nun hem hayali hem de aile hayatı, daha altı yaşındayken, adeta bir bataklığın içine düşmüştü. Babası tarafından sevilmeyen bir çocuk olarak büyüyen Franco, bu travmayla beraber ve sadece annesinden aldığı destekten ötürü annesinin koyu muhafazakâr monarşist görüşünü benimsemişti. Kimi tarihçilere göre küçükken yaşadığı bu sevilme ihtiyacından dolayı acımasız bir diktatör olmuştur.
Deniz Harp Okulu’nun kapatılması yüzünden amiral olma hayalini bir kenara bırakan Franco, karacı olmak zorunda kaldı. O senelerde piyadelerin rütbe atlaması ana karada yavaş işleyen bir süreçti. Bu yüzden, hızlı rütbe atlamak ve tecrübe kazanmak için 1912 senesinde Fas ayaklanmasını bastırmaya gitti. Bu ayaklanmayı bastırmak için kullandığı sert yöntemler hem orduda tanınmasını hem de hızlı rütbe atlamasını sağladı. Ayrıca, bu yöntemler ileride bir iç savaşa dönüşecek darbe süresince Franco’nun işine yarayacaktı.
Ayaklanma sonrasında, 1931 seçimlerinde, cumhuriyetçilerin kazanması sonucu monarşi kaldırılınca devlet politikası gereği Franco ve diğer generaller ordudan uzaklaştırıldı. 1933’te cumhuriyetin kontrolü monarşistlere geçince generaller eski görevlerine geri döndüler. Franco, bu seçimlerin ardından çıkan isyanı bastırmakla görevlendirildi ve başarısı daha çok tanınmasını sağladı. 1936 seçimlerinde cumhuriyetçi kesim tekrardan başa geçtikten sonra isyanlar için olağanüstü hâl ilan edilmesini isteyen Franco, bu isteği yüzünden Kanarya Adaları’na sürgün edildi. Bu sürgünde askeri darbe girişimini planlayan Franco, bu planını gerçekleştirmek için sivil kılığında Fas’a gitti.
Fas’ta ordunun desteğini alan Franco, son engeli olan Cebelitarık Boğazı’nı geçmek için donanma desteğine ihtiyaç duyuyordu. Bu desteği alamadı fakat bu olay Franco’nun o zamanların iki büyük faşist diktatörü Hitler ve Mussolini’ye yakınlaşmasını sağladı. Bu ikili üçüncü bir faşist yönetimin öngörülen savaşta yardım edebileceğini düşünerek Franco’nun İber Yarımadası’na geçmesine yardım ettiler ve askeri darbe başlamış oldu.
Askeri darbenin iç savaşa dönüşmesi hiç beklenmiyordu. Hitler ve Mussolini’nin desteklediği Franco ülkede kontrolü ele geçirmeye başlayınca Cumhuriyetçiler faşist bloğunun karşısında duran Stalin’den destek istediler. Stalin Avrupa’da komünizmi yaymak için bu yardımın harika bir fırsat olduğuna inandı ve Cumhuriyetçilerin isteğini kabul etti. Silah ve malzeme yardımları her iki taraf için de 1939 senesine kadar devam etti. 1939 senesinde Almanya’nın Polonya’ya saldırması ve Sovyetler Birliği ile ittifak olması sebebiyle Stalin malzeme ve silah yardımını geri çekti. Bu olay sonucu üstünlüğünü pekiştiren Franco, iktidarı ele geçirip kendisini kral naibi ilan etti. Böylelikle, 35 sene sürecek ve Avrupa’daki son faşist yönetim olan Franco diktatörlüğü başlamış oldu.
Ölene kadar İspanya’yı korku ve zulümle yöneten Franco, krallığının kalıcı olmasını istiyordu. Bu nedenle iktidarı boyunca karşıt görüşte bulunanlara, cumhuriyeti destekleyenlere, türlü işkenceler uygulayan Franco, bununla da yetinmeyip cumhuriyete karşı en ufak sempati besleyen insanları bile cezalandırmıştır. Bu cezaların ve işkencelerin en bariz örneği 2017 senesinde İspanya’da keşfedilen toplu mezarlardır.
Franco’nun oğlu olmadığı için yerine geçecek varisin kendisi gibi acımasız ve güçlü olmasını istiyordu. Bu nedenle 1969 senesinde, kendisi gibi güçlü gördüğü ve kraliyet soyundan gelen Juan Carlos’u veliaht prens ilan etti. Fakat, Franco Carlos’un cumhuriyeti tekrar kuracağını tahmin edemedi ve kendisiyle beraber krallığı da gömülüp gitti. Bugün İspanya merkezi monarşi ile yönetilmektedir.
Kaynaklar:
National Geographic. “Diktatörlerin El Kitabı: Francisco Franco.” Diktatörün Kuralları. 46:58. https://www.youtube.com/watch?v=j4NYE1KL6_g
“İspanya İç Savaşı.” Wikipedia, Wikimedia Foundation, 28 Apr. 2020. https://tr.wikipedia.org/wiki/İspanya_İç_Savaşı
“Francisco Franco.” Wikipedia, Wikimedia Foundation, 2 May 2020. tr.wikipedia.org/wiki/Francisco_Franco
Resimler:
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Francisco_Franco#/media/Dosya:Francisco_Franco_and_Carmen_Polo.jpg
- https://tr.wikipedia.org/wiki/İspanya_İç_Savaşı#/media/Dosya:Guerra_Civil_Española.svg
- https://www.alamy.com/stock-photo-spanish-fascist-dictator-francisco-franco-and-adolf-hitler-meet-for-170525860.html
- https://www.abc.net.au/news/2014-06-02/prince-juan-carlos-with-dictator-francisco-franco/5495324?nw=0
