Çin’in devasa şirketlerinden PetroChina tarafından, Sincan( Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesinde ki Jugger havzasının Ma gölü civarında yaklaşık 1 Milyar ton petrol yatağı keşfedildi. Hali hazırda Doğu Türkistan bölgesinden Volfram, altın, gümüş, platin, kömür (2.2 milyon ton), petrol gibi fevkalade stratejik ham maddeler çıkarılmakta, bunun yanında sayısız yer altı ve yer üstü kaynaklarıyla Çin’in hem yükselen yıldızı hem de Çin’in emperyalist baskıcı politikalarını uyguladığı bir havzadır. PetroChina yetkilileri üretim kapasitesini bu yıl 1.38 ton kadar artırdıklarını açıkladı. Bu da günde 27.000 varil üretime tekabül etmektedir.
Dünyanın en büyük rezervlerinden biri olduğu belirtilen bu rezerv, PetroChina’nın son iki yılda Sincan Özerk Bölgesindeki 1 milyon 380 bin ton petrol üretimini artıracak.
Zaten PetroChina, 2016-2020 arasında 6 milyon ton petrol çıkarmayı hedefliyor. Petrolde Xinjiang, Çin’deki üretimin yüzde 14’ünü gerçekleştirmektedir fakat bu oran kayda değer bir şekilde artacaktır, çünkü Çin’deki tüm petrol rezervlerinin sadece yüzde 33’ünün keşfedilmiş olduğu, geriye kalanların ise büyük bir kısmının Xinjiang’daki Tarım Havzası’nda bulunduğu 2011 verilerine göre belirtilmiştir. Diğer yandan Xinjiang, tüm ulusal üretimin yüzde 31’i ile Çin’de en fazla doğalgaz üreten bölge konumundadır. Çin’in tüm enerji tüketiminin yüzde 69’una karşılık gelen kömürde ise Xinjiang’ın 2020 yılına kadar tüm Çin’deki tüketimin yüzde 20’sini karşılar hale gelmesi beklenmektedir.
Bu veriler ışığında Xinjiang bölgesi ve Çin’in burada yürüttüğü politikalara bakmakta fayda var. Bölge Çin’in Orta Asya’ya açılan kolu ve Çin’in Orta Asya ile entegrasyonu için olmasa olmazıdır.
Buna ek olarak, tahmin edileceği üzere, bölgede yaşayan çoğunluğun Müslüman ve Türk olması, Orta Asya’da var olan Müslüman ve Türk toplumlarıyla etnik, tarihsel ve kültürel bağlar bakımından da iletişime açık bir vaziyette olmayı sağlamaktadır.
İşte tam bu noktada Çin’in kendi çıkarları açısından korumacılığı, Doğu Türkistan açısından son derece baskıcı ve emperyalist tutumları devreye girmektedir. Çin’in buradaki tavrı, tamamen enerji kaynaklarının ve onların Çin’e taşınmasının güvenliğini sağlamaya yöneliktir çünkü Çin’e göre bölgenin dışarıya açık olması, müdahalelere, etkilere, çoklu birlikteliğin sonucu Çin karşıtı tavırlara sebep olmakta dolayısıyla Çin de bölgeyi dışarıya kapatmayı yeğlemektedir. Sadece bununla da kalmayıp etnik ayrımcılık ve ağır şiddet politikalarının üstüne, bölgenin sahibi olan insanların kaynaklarını sömürmede onları çok düşük ücretlerde ve ağır koşullarda çalıştırmaktadır.
Sözün özü, bu sayede Çin, Xinjiang’ın istikrarını sağladığını düşünmekte, sözde gelişsin diye yatırımlara odaklanmaktadır. İşte bu petrol yatağının bulunuşu Çin’in bölgeye yönelik dominasyonu ve duyduğu ilgi açısından çok önemli bir dönüttür.
Xinjiang’ın ekonomik açıdan başka bir önemi de stratejik ve jeopolitik bir konumda olmasına binaen konumu gereği ithalat ve ihracat konusundaki yani Çin’in makro ekonomik düzeydeki güvenliği ile doğrudan ilişkili olmasından ileri gelmektedir.Daha da açarsak, Çin’in gerek bölgesel gerekse küresel hegemonyasının sürdürülebilirliği açısından iki önemli unsur karşımıza çıkmaktadır. Birincisi, enerji altyapısı, ikinci pazar erişimi- taşıma lojistiğidir. Bu bağlamda kuvvetli bir şekilde diyebiliriz ki bölge Çin’in yükselişi ve o seviyede istikrarlı kalması açısından tabiri caizse ingiliz anahtarı gibidir. Hele ki bulunan bu devasa petrol yatağı, Çin’in bölgedeki vahşi kapitalist eylemlerinin daha da sıklaşmasına, küresel manada petro politik açısından iddiasını artırmaya yarayacaktır. Örnek vermek gerekirse, Suudi Arabistan ile petrol alışverişinin dolar üzerinden değil de Yuan üzerinden yapmaya zorlamaktadır. Bu yatağın bulunuşu da şüphesiz, petro-dolar karşısında Çin’in lehine sonuçlanacak etkileri de beraberinde getirecektir.
Altay Atlı, Çin’in Orta Asya ile Ekonomik Entegrasyonunda Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nin Rolü, Asya Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi, s.113
Altay Atlı, “The Role of Xinjiang Uyghur Autonomous Region in the Economic Security of China” (Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nin Çin’in Ekonomik Güvenliğindeki Rolü), Journal of Central Asian and Caucasian Studies, 6(11), 2011, s.111-133.
https://tr.sputniknews.com/asya/201712051031271634-cinde-1-milyar-tonluk-petrol-rezervi-bulundu/
https://www.cnbc.com/2017/10/11/china-will-compel-saudi-arabia-to-trade-oil-in-yuan–and-thats-going-to-affect-the-us-dollar.html
