“Bu maskenin altında bir yüz var, ancak benim değil. Ne altındaki kaslardan daha ‘ben’dir o yüz, ne de altındaki kemiklerden. Bu maskenin altında etten daha fazlası var. Bu maskenin altında bir fikir var! Ve fikirlere kurşun işlemez.”
Hepimiz az buçuk bu nükteye aşinayız; Alan Moore kaleminden çıkma, sinema filmine de uyarlanmış çizgi roman V for Vendetta’dan ikonik bir alıntıdır bu. Alan Moore bu ve bu gibi pek çok eserle çizgi roman dünyasına farklı bir soluk getirdi. Bu yazımda da biraz kendisinden ve geride bıraktığı hayranlık uyandıran bazı eserlerinden bahsedeceğim.
Alan Moore eserlerinde ezoterik temalar işler; simgeler, alegoriler ve özdeyişler eserlerinde önemli bir yer tutar bu sebeple de herkese göre değildir. Büyücülük de eserlerinin önemli parçalarından biridir. Zira Moore sanatı sihir olarak yorumluyor; eski zamanlarda sihir sanat olarak görülüyordu, Alan Moore hala öyle görüyor. Öyle ki belgeseli The Mindscape of Alan Moore’da büyü kelimesinin sanat kökeninden gelmesi nedeniyle bir sanatçı olarak kendisini büyücü ve şaman olarak gördüğünden bahsediyor.
“Sihrin sanat olduğuna inanıyorum. Müzik yazmak veyahut heykelcilik olsun sanatın herhangi bir formu tam anlamıyla sihir. Sanat, tıpkı sihir gibi, bilinçte değişikliklere ulaşmak için sembollerin veya resimlerin manipüle edilmesi bilimidir.”
Çizgi roman severler tarafından boşuna çizgi romanların Dostoyevski’si olarak adlandırılmıyor tabi ki, zira çizgi romanlara edebiyat ruhu katmayı başarmış bir isim. Yarattığı karakterlerle sadece birer kahraman veya villain inşa etmekle kalmıyor, onlara gerçek psikolojik etmenler de dahil olarak pek çok faktörle derinlik katmayı başarıyor. Sadece yeni karakterler de yaratmadı, var olan yakınen bildiğimiz karakterler için de farklı arka planlar oluşturdu. Batman: Killing Joke’da Joker’e o güne kadar yapılmamış bir arka planla inşa etti. Gerçekçi, klişelerden uzak bir şekilde bildiğimiz karakterlere farklı bir yönde can verdi; bir suçlu nasıl doğar gözler önüne serdi.
From Hell, Swamp Thing, Watchmen ve V for Vendetta da dahil olmak üzere kült mertebesine ulaşmış çizgi romanların yazarı Alan Moore eserleriyle iyi kahraman, süper organize suçlular, kovalamaca klişelerine bambaşka alternatifler üretti. Bunların üretilmesi gerektiğine, bu alanda yeni bir kültür oluşturulması gerektiğini de düşünüyor. Bu düşüncesini şu sözlerle dile getiriyor:
“Süper kahraman filmleri – 1960’larda veya daha önce Jack Kirby tarafından icat edilen karakterler – 13 yaşında bir çocukken olduğu gibi hala bu karakterlere büyük sevgim var. Zekice tasarlanmış ve yaratılmış karakterler. Ama 50 yıl önceydi. Bence bu yüzyıl kendi kültürüne ihtiyaç duyuyor, hak ediyor. Aslında yaşadığımız zamanlarla ilgili olan şeyleri söylemeye çalışan sanatçıları hak ediyor. Bu gerçekten, gerçekten Batman’den bıktığımı söylemenin uzun soluklu bir yolu.”
Kendisi de buna bahsettiğimiz eserlerle katkıda bulunuyor; bunlar içinde benim en kayda değer bulduklarım ve sevgimi kazanmış olanlar Watchmen ve V for Vendetta.
1987 yılında yayınlanan Watchmen serisi ile pelerinli uçan adamlardan oluşan süper kahraman dönemi kapanıyor. Alan Moore ve Dave Gibbons işbirliğinin ürünü olan Watchmen öyle bir seri ki bazı üniversitelerde tez konusu olarak bile işleniyor. Watchmen’de olaylar 1985 yılında geçer. Richard Nixon 5. dönemini doldurmaktadır. 80’lerdeki Soğuk Savaş ve nükleer krizlerle dönemi de yansıtan bu eser “kahraman”lara odaklanıyor. Tahmin edersiniz ki alıştığımızdan farklı bir konseptle karşımıza çıkıyor süper kahramanlar. Kahramanların milliyetçilik gazıyla silah olarak kullanılması, kahraman ile kötü adam rollerinin sabit olmaması ve süreç içindeki değişkenliği, post-kahramanlık döneminde yüzleştikleri açmazlara tanık olduk. Öyle ki kurtarıcı olarak bildiklerimiz bu eserde muhtaç konumdalar. Bu satirik ve karanlık çizgi romanla, çizgi roman tarihini Alan Moore öncesi ve Alan Moore sonrası olmak üzere iki döneme böldü. Watchmen’i takiben de ünlü sinema uyarlamasıyla hepimizin aşina olduğu V for Vendetta’yı yayınladı Alan Moore.
“1988’e geldik. Margaret Thatcher başbakanlıktaki üçüncü dönemine giriyor ve tereddütsüz bir biçimde, bozulmamış bir muhafazakar liderliği gelecek asra taşıyacağından bahsediyor. En küçük kızım 7 yaşında ve tabloid basını AIDS hastaları için toplama kampları kurmaktan söz ediyor. Yeni toplum polisi, tıpkı atları gibi siyah miğferler giyiyor; araçlarının tepesine kameralar yerleştirilmiş. Hükümet, eşcinselliği soyut bir kavram olarak dahi ortadan kaldırmak için can attığını açıklamış, ortada kanunlarca savaş açılacak bir sonraki azınlığın kimler olacağını tartışmaktan başka birşey kalmamış. Ailemi almayı ve yakında, birkaç yıl içinde ülkeyi terk etmeyi düşünüyorum. Soğuk ve ruhsuz, artık burayı sevmiyorum. İyi geceler İngiltere!”
Yukarıda görmüş olduğunuz Alan Moore’un V for Vendetta için kaleme almış olduğu giriş yazısı. V for Vendetta çizgi roman ve grafik roman sanatının doruk noktalarından olarak gösterilir, resim tekniği açısından da psychedelic renkler ve çizgiler yoluyla okuyucunun bilinçaltını harekete geçirir ki Alan Moore’un pek çok eserinde bununla karşılaşırız. Radikal politik görüşleriyle Alan Moore çizgi romana politik eleştiriyi de dahil ederek bir başka boyut daha kattı. Bu eserle Moore, anarşizm nedir ve ne değildir anlatmakla beraberThatcher dönemi İngilteresi’nin görüşlerini yerden yere vurdu.
Çizgi roman alanına sayısız katkıda bulunan Alan Moore, türün kalıplarını ve araçlarını bozan, parçalayan, onları farklı içeriklerde tekrar kurarak okuyucuyu şaşırtan ve düşünmeye zorlayan tarzıyla bu dünyayı değiştirdi. 2016’da çizgi romanlardan emekli olmaya karar verdiğini açıkladı. Yazdığı bir başka seri olan League of Extraordinary Gentlemen’ın 4. Volume’unu yayınlamasının ardından 2019 ortaları itibariyle de bilinen en iyi çizgi roman yazarlarından biri olarak çizgi roman yazarlığından emekliye ayrıldı. Geride ise çizgi roman dünyasında çığır açmış olan pek çok yapıt bıraktı.
Their mission is to watch over humanity… but who is watching the Watchmen?
Kaynakça
Alan Moore is Retiring from Writing Comic Books, screenrant.com
dizileaks.com
Joker Origin Movie To Embrace A Key Plot Point From The Killing Joke?, dailysuperheroes.com
