Günümüzdeki birçok bitki geçmiş zamanlarda az ürün veriyordu, yenilemeyecek durumdaydı veya yoktu. İnsanlar çeşitli bitkilerin genetiğini değiştirdi, istedikleri özellikleri elde edebilmek için onları yapay seçilime maruz bıraktı, kısacası kendi ıslah çabaları ile bitkileri tüketilebilecek hale getirdi. Bilimsel adı Brassica oleracea olan ve yabani lahana olarak da bilinen yabani hardal bitkisi de günümüzde sıkça tüketilen birçok bitkinin atasıdır. Ana yurdu Avrupa olan bu bitkinin tarihi yaklaşık 2500 yıl öncesine dayanır. Genel olarak Brassica ailesinin ayırt edici özelliği olan, baharda açan sarı çiçekleri ile tanınır. Geniş coğrafyaya yayılmış olan bu bitki, yapay seçilimin önemli bir örneğidir.
M.Ö. 300 yılının öncesinde, Antik Yunan ve Roma’da yabani hardal bitkisi yetiştirmeye başlayan çiftçiler daha fazla ürün almak istedikleri için çok yaprak veren bitkilerin tohumlarını ekti. Bu yapay seçilimin jenerasyonlar boyunca gerçekleştirilmesi sonucunda günümüzdeki kale lahanası ve kara lahana ortaya çıktı. Yabani hardalın 1200’lerde yanal tomurcuklarından Brüksel lahanası, 1400’lerde gövdesinden alabaş elde edildi. 1500’lerde ise gövdesinden ve çiçeklerinden brokoli, brokolinin yüzlerce alt türünden birinin geliştirilmesi ile karnabahar elde edildi. 1600 yılının sonrasında ise bitkinin tepe tomurcuklarına benzer bir yöntem uygulandı. Bu da yaprakların gitgide daha da sıkılaşıp üst üste katlanmasında sebep oldu. Zamanla bu katlanmalar günümüzde beyaz lahana olarak bildiğimiz sebzeyi oluşturdu. Sadece bununla da kalmıyor. Yabani hardal bitkisinden elde edilen Çin brokolisi, piramit karnabahar gibi daha birçok tür var.
Yabani hardal bitkisinden türeyen tüm bitkiler kültür bitkileri. Yani hepsi aynı ataya sahip olmalarına rağmen insanlar tarafından zamanla farklı özelliklerin geliştirilmesi sonucu elde edilmişler. Kültür bitkilerini çevremizde sık sık görebiliriz. Mesela mısır da bir kültür bitkisidir. Yine de yabani hardal bitkisinden elde edilen bitkileri diğer kültür bitkilerinden ayıran bazı özellikler var. Bunlardan en önemlisi görünümlerin ve tatlarının birbirinden çok farklı olması. Bunun nedeninin yabani hardal bitkisinin ilk baştan çok büyük bir coğrafyaya dağılması olduğu düşünülüyor. Büyük bir coğrafyaya dağıldığı için genetik olarak daha çok çeşitliliğe sahip olduğu ve dolayısıyla çiftçilerin seçebileceği birçok özelliğe ev sahipliği yaptığı tahmin ediliyor.
Kaynakça:
https://www.businessinsider.com/brassica-oleracea-broccoli-kale-brussels-sprouts-2017-5
https://www.vox.com/xpress/2014/8/6/5974989/kale-cauliflower-cabbage-broccoli-same-plant
https://www.businessinsider.com/broccoli-kale-brussels-sprouts-vegetables-all-the-same-plant-2015-11
https://www.gardeningchannel.com/brassica-vegetables-all-domesticated-from-this-plant/
