Fransız Hükûmeti Güven Oylamasıyla Düştü: Siyasi Kriz Büyüyor!

Fransa’da Michel Barnier hükümeti, 4 Aralık’ta yapılan güven oylamasını 574’e 331 oyla kaybederek düştü. NFP (sol) ve aşırı sağ milletvekilleri oylarını birleştirerek hükümetin görevini sonlandırdı. Fransa’da bir hükümete güvensizlik oyu en son 1962 yılında verilmişti. Barnier’in merkez-sağcı azınlık hükümetinin muhalefetle bütçe konusunda anlaşamaması ve muhalefetin hükümeti ‘neo-liberal’ politikalar izlemekle suçlaması hükümetin güven oyunu kaybetmesinin temel sebepleri oldu. Macron cumhurbaşkanlığında tarihinin en kötü dönemlerinden birini yaşayan Fransa, Barnier döneminde ülkenin toplam borçlarının GSMH’sinin %111’ine denk geldiği bir ekonomik krize girdi. Aynı zamanda aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi Başkanı Marine Le Pen, ilaç ödemelerindeki kesintiler ve emekli maaşlarındaki artış konusundaki tavrı ile hükümetin işini zora sokmuştu. Diğer yandan solcu Yeni Halk Cephesi Partisi de hükümeti kapitalist olmakla itham ediyordu. Tepkiler sonucunda güven oyuna gitmek zorunda kalan hükümet, oylama sonucunda görevini kaybetti. Barnier’in göreve başlamasının üzerinden yalnızca 3 ay geçtiğinden yeni başbakanın sandıkla belirlenmesi ihtimali bulunmuyor ancak Cumhurbaşkanı Macron’un hükümet kurma görevini kime vereceği henüz belli değil.

Siyasi Krizin Sonuçları ve Le Pen’in Başkanlık Umudu

Fransa’daki siyasi çalkantı, halihazırda Almanya’daki koalisyon hükümetinin çöküşünden ve ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönmesinden haftalar önce sersemlemiş olan Avrupa Birliği’ni daha da zayıflatacak gibi görünüyor. Ülkenin görevden ayrılan savunma bakanı Sebastien Lecornu, kargaşanın Fransa’nın Ukrayna’ya verdiği desteği etkileyebileceği konusunda açıklamalarda bulundu. Aşırı sol Boyun Eğmeyen Fransa Partisi (LFI), Macron’un istifasını talep etti. Barnier’in siyasi çöküşü, yıllardır Ulusal Birlik Partisi’ni hükümete hazır bir alternatif olarak göstermeye çalışan aşırı sağ lider Le Pen tarafından da memnuniyetle karşılandı. “Macron’un istifasını zorlamıyorum, Cumhurbaşkanı’nın üzerindeki baskı giderek artacak. Bu kararı yalnızca kendisi verecek.” sözlerini ifade etti.¹

Fransa’da uzun süre sonra bir hükümet güvensizlik oyu alıp düşmüşken ülkede siyasi oklar yeniden Ulusal Birlik Partisi (RN) başkanı Marion Anne Perrine Le Pen’i göstermeye başladı. Daha öncesinde 2012, 2017 ve 2022 yıllarında cumhurbaşkanlığı için seçime giren aşırı sağcı lider, 2027 genel seçimleri için adaylığını tekrar koymayı hedefliyor. Önceki seçimlerde kendine büyük bir seçmen kitlesi toplayıp birçok siyasi analist ve gazetecinin kendisi için seçimi kazanacağını söylediği Le Pen, seçim anketleri ve medyayı yanıltarak 2022 cumhurbaşkanlığı seçimleri dahil 3 genel seçim kaybetti. (Bkz: The Economist. “The rise of Marine Le Pen” 9 Mart 2011.) Ancak belirtmekte fayda var ki Fransa’da aşırı sağ ve faşizm, son yıllarda mülteci sorunları ve ekonomik kriz sebebiyle büyük oranda artış gösterdi. Esasında dünyada aşırı ideolojilerin yükselişi temelde son yıllardaki merkez temelli politikaların çöküşünden kaynaklanıyor. Öyle ki Emmanuel Macron, 6-9 Haziran 2024 Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi’nin zafer elde etmesi sonrası Ulusal Meclis’i feshedip erken seçime gitmişti. Macron’un partisi Rönesans, yüzde 15,2’lik oranla ikinci olurken Sosyalistler ise yüzde 14 ile Macron’un kıl payı gerisinde kalmıştı. Macron’un erken seçim kararından memnuniyet duyduklarını belirten aşırı sağcı politikacı Marine Le Pen ise açıklamasında: “Fransızların bir sonraki seçimlerde bize güven duymaları halinde iktidarı devralmaya hazırız” ifadelerine yer vermişti.² Le Pen’e karşı iki dönem cumhurbaşkanlığı yapan Macron’un ise 2027 yılında aday olmayacağı, akıllara Le Pen’in karşısına çıkacak adayın kim olacağı sorusunu getiriyor.

Macron’a İstifa Baskısı Artıyor

Sağ ve sol muhalefetin ortaklığında gerçekleştirilen güven oylaması sonucu hükümetin düşüşünün ardından Cumhurbaşkanı Macron’a yönelik istifa baskıları da artıyor. Ulusal Meclis’teki sağ ve sol güçler, cumhurbaşkanından istifa etmesini ya da cumhurbaşkanlığı seçimini daha erken bir tarihe çekmesini istiyor. Ancak istifa etmeye sıcak bakmayan Macron, görev süresini tamamlayarak 2027’ye kadar makamında kalmak istiyor. Toluna Harris Interactive’in yaptığı bir ankete göre, Fransızların yüzde 64’ü Cumhurbaşkanı’nın istifasını destekliyor. Ankete katılanların yüzde 53’ü, hükümetin güven oylamasıyla düşürülmesini doğru bulduğunu belirtirken yüzde 82’si ise bu durumun sonuçlarından endişe duyduklarını dile getirdi.³ Bu istatistiğe göre toplumun birçoğu, Macron’dan şikayetçi olmasına rağmen gensoruyu desteklemiyor ve Macron’un kurduğu hükümetin yerine gelebilecek muhtemel sol-aşırı sağ koalisyonuna pek sıcak bakmıyor.

Macron’dan kendisine karşı edilen istifa taleplerini bastırmak için yeni bir başbakan ataması bekleniyor. Yeni başbakan olarak ilk etapta 38 yaşındaki Savunma Bakanı Sébastien Lecornu’nun adı geçiyor. Lecornu, Macron’a çok yakın bir siyasetçi ve 2017’den beri kesintisiz olarak hükümette yer alan tek isim. Ayrıca Macron ittifak halinde olduğu ancak siyasi etkisi bulunmayan Demokratik Hareket Partisi’nin 73 yaşındaki lideri François Bayrou’yu da geçen günlerde Élysée Sarayı’nda kabul etti. Bayrou, son yıllarda Macron’la ilişkileri iyi olan bir isim olarak ön plana çıkıyor. Macron’un ilerleyen günlerde yeni başbakanı görevlendirmesi bekleniyor.

KAYNAKÇA

1. Reuters. “French government felled in no-confidence vote, deepening political crisis” 5 Aralık 2024. https://www.reuters.com/world/europe/french-lawmakers-set-vote-ousting-prime-minister-barnier-2024-12-04/ ↩︎
2. DW. “Fransa erken seçime gidiyor” 10 Haziran 2024. https://www.dw.com/tr/fransa-erken-se%C3%A7ime-gidiyor/a-69318745 ↩︎
3. DW. “Fransa’da hükümet krizi: Macron’a istifa baskısı artıyor” 5 Aralık 2024. https://www.dwelle.eu/tr/fransada-h%C3%BCk%C3%BCmet-krizi-macrona-istifa-bask%C4%B1s%C4%B1-art%C4%B1yor/a-70976057?maca ↩︎

BBC News Türkçe. “Fransa’da hükümet güven oylamasıyla düşürüldü” 4 Aralık 2024. https://www.bbc.com/turkce/articles/cjwldj6edg7o

Euro News. “Le gouvernement de Michel Barnier renversé par l’Assemblée nationale” 5 Aralık 2024. https://fr.euronews.com/my-europe/2024/12/04/le-gouvernement-de-michel-barnier-renverse-par-lassemblee-nationale

Le Monde. “Marine Le Pen’s trap is closing” 4 Aralık 2024. https://www.lemonde.fr/en/opinion/article/2024/12/04/marine-le-pen-s-trap-is-closing_6735159_23.html#

Habertürk. “Fransa’da Michel Barnier hükümeti düştü” 4 Aralık 2024. https://www.haberturk.com/son-dakika-fransa-da-hukumet-dustu-3743898

Reuters. “French government felled in no-confidence vote, deepening political crisis” 5 Aralık 2024. https://www.reuters.com/world/europe/french-lawmakers-set-vote-ousting-prime-minister-barnier-2024-12-04

DW. “Fransa erken seçime gidiyor” 10 Haziran 2024. https://www.dw.com/tr/fransa-erken-se%C3%A7ime-gidiyor/a-69318745

DW. “Fransa’da hükümet krizi: Macron’a istifa baskısı artıyor” 5 Aralık 2024. https://www.dwelle.eu/tr/fransada-h%C3%BCk%C3%BCmet-krizi-macrona-istifa-bask%C4%B1s%C4%B1-art%C4%B1yor/a-70976057?maca