Yapılışıyla yüzde sekseni, bozulmasıyla yüzde yirmiyi, sonuçta tüm Türkiye ‘yi mutlu eden Marmaray projesi zannettiğimden de uzun solukluymuş meğer. 2004 yılında temelleri atılan, çanak-çömlek tartışmaları ve Theodosius Limanı arkeolojik çalışmalarıyla yapımı kesintiye uğrayıp, nihayet bu yıl Cumhuriyet Bayramı’nda Ayrılıkçeşme-Kazlıçeşme arası on dört kilometrelik bölümü işletime açılan projenin fikri temelleri Osmanlı döneminde atılmış.
Marmaray kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan ve Başbakan’ın ”üç-beş çanak çömlek” şeklindeki açılamalarıyla ciddi polemiğe sebep olan Theodosius Limanı’nın kalıntıları
[box_light]Mimar Sinan’dan Önce Da Vinci Olacaktı[/box_light]
Leonardo Da Vinci
Tarihinin bin altı yüz yılını kadim imparatorlukların başkenti olarak geçirmiş bir metropolitan olan İstanbul ‘un, her daim ulaşım sorunu vardı. Bu sorunu çözebilmek için Rönesans devrinden itibaren Leonardo Da vinci ve Michelangelo da dahil olmak üzere birçok sanatçı ve mühendis kafa yordu. İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet, hem Doğu’nun hem de Batı’nın zanaatkarlarına ve bilimadamlarına sahip çıkıyordu. Fatih’in oğlu Sultan II. Beyazıd ise, Cem sultan meselesi sebebiyle İtalyan şehir devletleriyle iyi ilişkiler kurmak durumunda kalmıştı. Bu mecburi yakınlık sayesinde, çalışmalarına mali destek arayan Leonardo Da Vinci, Sultan II. Beyazıd’a bir mektupla, arzu edilirse Boğazın iki yakasını birbirine bağlayacak bir köprü ve Haliç’in üzerinden, Eminönü ve Galata’yı birbirine bağlayacak bir köprü yapabileceğinin yazmıştı. Anlaşılan o ki; Osmanlı İmparatorluğu bir sebepten Da Vinci’yi hizmetine almaya layık bulmamış. Ayrıca, bir süre Papa ile arası bozulan Michelangelo’da , Katolik Kilisesi’nin kendisine zarar veremeyeceği tek yer olan Osmanlı İmparatorluğu’na kaçıp, Sultanın hizmetine girmeyi arzu etmişti. Michelangelo da istenirse Haliç’in iki yakasını birleştirecek bir köprü yapabileceğini, tüccar Tommasodi Zolfo aracılığıyla Yavuz Sultan Selim’e iletmişti. Ancak daha sonraları Papalıkla sorunlarını çözen sanatçı, İtalya’da üne ve zenginliğe kavuşunca İstanbul’a gelmekten vazgeçmişti.
[box_light]1870’ler Güzeldi[/box_light]
Simon Preault’un denizaltı projesinin sunduğu, çok tartışılan Osmanlı İmparatoru II.Abdülhamit
1871 yılında tramvayın gelişi ve 1875 yılında Londra’dan sonra dünyanın ikinci metrosu olan Tünel’in açılmasıyla İstanbul’un ulaşım sorunu rahatlatılmaya çalışılmıştır. Ancak daha sonraları çeşitli siyasi ve ekonomik sebeplerle bu tarz yenilikçi projelerin devamlılığı sağlanamamıştır. 1876 yılında Fransız mühendis Eugene Henri Gavand, Leonardo Da Vinci’nin boğaz köprüsü projesine ek olarak, Sarayburnu-Üsküdar arası yapılacak olan Boğaz Köprüsü’nü metro ile geçebilmeyi mümkün kılan bir projesini Sultan Abdülaziz’e sunmuştur. Daha sonra 1891 yılında, Sultan Abdülhamit tahtta iken, yine bir Fransız mühendis olan Simon Preault, Sarayburnu ile Üsküdar’ı denizaltından çelik bir tünel le birbirine bağlamayı teklif etmiştir. 1902 yılında ise, üç Amerikalı mühendis; Frederic Strum, Frank Lindman ve John Hililer, çelik bir tüp geçit yardımıyla Üsküdar-Salacak- Yanikapı-Sarayburnu hattını birbirine bağlamayı tasarlamışlardır. ”Tünel-i Bahri” ismiyle anılan bu proje Marmaray’a en yakın olan proje idi. Su altından üç vagonlu bir trenle hem yolcu hem de eşya taşımayı hedefleyen proje, maddi yetersizlikler ve o zamanki nüfus açısından gerek olmadığı gibi gerekçelerle hayal olarak kaldı. En son 1918 yılında, İttihad Terakki yönetimindeki Bakanlar Kurulu’nda Boğaz’ın iki yakasını birleştirecek bir köprü ya da su altı tüneli yapılması tartışılmıştı ancak savaş sebebiyle o dönemde de herhangi bir proje hayata geçirilemedi.
Olay proje Marmaray’ın, İstanbul’un ulaşım sorununu tam olarak çözeceğine inanmıyorum ama hiç değilse, en az on neslin hayalini gerçekleştirmiş oldu. Umarım yetmiş altı kilometrelik metro iyileştirme çalışmalarının hepsi en kısa sürede tamamlanır da, hiç değilse toplu taşıma kullanma bilincine sahip insanlarımız biraz daha rahat eder ve diğer insanlar gündemdeki bu tarz projelere biraz özenir de toplu taşıma araçlarını kullanmaya başlar. Malum; istersek Boğaz’ın her santimetrekaresinden bir tünel geçirelim , şu an için on altı milyonluk olmasına karşın her dakika göç alan ve nüfusla oranladığınızda çok az bir kesimin toplu taşıma araçları kullandığı bu şehirdeki ulaşım sorununu çözemeyiz.
[box_dark]KAYNAKÇA[/box_dark]
- http://www.bidolubilgi.com/marmaray-projesi-nereden-nereye-gidiyor-duraklari-nelerdir.html/
- http://www.forbes.com/sites/anthonykosner/2013/08/29/leonardo-davinci-marketing-genius/
- http://www.haber7.com/tarih-ve-fikir/haber/868548-abdulhamiti-tahttan-indiren-gizli-toplanti
- http://kaosjunkie.blogspot.com/2013/02/gercek-clgn-proje-marmaray.html
