Tarihin “O” Biçimi – 2: Türkiye’de LGBT Hakları Dernekleri

Türkiye’de LGBT hareketleri diğer ülkelere oranla oldukça geç başlamıştır. Bugün, tüm maddi yetersizliklerine rağmen, Türkiye de bir çok LGBT derneği, tüzel kişiliğini kazanmıştır.

[box_dark]Lambdaİstanbul[/box_dark]

1993 yılında, onur yürüyüşünün yasaklanması döneminde kurulmuş, aynı yıl ILGA (Uluslararası Lezbiyen ve Gey Derneği) üyesi olmuştur. Türkiye’nin en bilinen, kitlesel derneği pozisyonundadır. İsminden ziyade yaptıklarıyla, proje ve etkinlikleri ile bilinir.

Bugüne kadar, Lambda İstanbul’un atmış olduğu önemli adımların Tarihsel sıralaması ise:

Şubat 1996 tarihinde, 100’de 100 Gey ve Lezbiyen adlı bülteninin ilk sayısını yayınladı. Bültenler, Ankara merkezli Kaos GL dergisinin İstanbul kopyalarının içinde, Bilsak, Beşinci Kat ve Barbahçe gibi çoğunlukla eş cinsel bireylerin gittiği mekânlarda dağıtılmaya başlandı.
5 Mayıs 1996’dan itibaren, Açık Radyo 94,9’da, Türkiye’nin ilk gey ve lezbiyen radyo programına başlandı. Her Pazar saat 24.00 ile 01.00 arası yayınlanan program, kısa sürede ilgi odağı oldu ve eş cinseller kadar birçok hetero seksüel dinleyici tarafından dinlenmeye başlandı. Bu programa bir buçuk yıl devam edildi.

1 – 17 Haziran 1996 tarihleri arasındaki BM Habitat II konferansı kapsamında, İstanbul Teknik Üniversitesi Taşkışla binasında, İnsan Kaynakları Vakfı ile bir stand kiralandı. Lambdaistanbul ve çalışmaları ilk kez ülke çapında basında ve televizyonlarda yer aldı. Bu, Lambdaistanbul’un adını duyurmasında büyük rol oynadı.

1996 Temmuz’unda Club Prive’de “PRIDE (ONUR)” gecesi düzenlendi. Bu etkinlik daha sonraki senelerde “Eş cinsel Onur Haftası Etkinlikleri” olarak genişletilecek ve söyleşi, panel, film gösterimleri gibi farklı etkinliklerle zenginleştirilerek gelenekselleştirilecekti.

27 Eylül 1998’de Kaos GL, Sappho’nun Kızları, Bursa Spartaküs ve Almanya Türk Gay’in de katılımıyla Türkiyeli Eş cinsellerin İlk Buluşması; İstanbuluşma gerçekleştirildi. Bu buluşmalar 2004 yılına kadar altı ayda bir Ankara ve İstanbul’da dönüşümlü olarak sürdürüldü.

26 – 29 Ekim 2002 tarihleri arasında “Eşcinseller Ne İstiyor?” başlıklı 9. Türkiyeli eşcinseller buluşmasını düzenledi ve ev sahipliği yaptı. Ardından 1 Kasım 2002’de, eş cinsellerin taleplerini kamuoyuyla paylaşmak amacıyla diğer eş cinsel gruplarla birlikte bir basın toplantısı düzenledi.

2004 Kasım ayında Hülya adlı travesti arkadaşımıza işkence uygulayıp cezaevine girmesine neden olan polisler hakkında İHD ile birlikte işkence davası açıldı. Duruşmalara katılıp konu hakkında kamuoyu yaratmak için eylemler düzenlendi.

2005 8 Mart Dünya Kadınlar Günü yürüyüşüne ilk kez Lambdaistanbullu biseksüel, lezbiyen, travesti ve transseksüel kadınlar olarak pankart ve dövizlerle katılındı.

Resmi internet sitesi : http://www.lambdaistanbul.org

[box_dark]KAOS GL[/box_dark]

Kaos GL , 1994’ün Eylül ayında haklarının savunması gerektiğine inanan eş cinseller tarafından kurulmuştur. Bu grubun en önemli özelliği, kurulduğu zamandan itibaren çıkartmış oldukları, grubun ismini taşıyan dergileridir. Grup, en az Lambdaİstanbul kadar aktif olup, Eylül 2000 tarihinden beri de Kaos Kültür Merkezi’nde kültürel etkinlikler, toplantılar, film gösterimleri düzenlemekte olup ilk LGBT kütüphanesini de oluşturmuşlardır. Ayrıca sosyal hizmetlerden psikolojiye, hukuktan mülteci alanına kadar birçok konuda danışmanlık ve hizmet vermektedir. 2006 yılından beri Uluslararası Homofobi Karşıtı Buluşmayı organize eden Kaos GL Balkan, Kafkas ve Orta doğu ülkelerinde çalışma yürüten yerel homofobi karşıtı örgütlerin tecrübe paylaşımı ve bir arada mücadele çatısı, Homofobiye Karşı Bölgesel Ağ çalışmasının da kurucusu ve örgütleyicisidir.

Resmi internet sitesi: http://www.kaosgldernegi.org

[box_dark]Siyah Pembe Üçgen[/box_dark]

2001 yılında internet üzerinden örgütlenerek bir araya gelen bir grup eş cinselin kurduğu İzmir Eş cinsel Kültür Grubu, Nazilerin pembe üçgen işaretleri ile etiketlediği ve öldürdüğü on binlerce eş cinselin bu damgasını, bir özgürlük ve mücadele ikonuna dönüştürerek, örgütlenmesine “Pembe Üçgen İzmir” adı ile devam etmiştir. Bu dernek, insanların cinsel yönelimleri, cinsiyet kimlikleri ya da cinsel kimlik ifadeleri nedeniyle ayrımcılığa ve nefret suçlarına maruz kalmadığı ve eşit birey olarak muamele gördüğü toplumsal bir yaşamın inşası için çalışır.

Resmi internet sitesi: http://www.siyahpembe.org

[box_dark]  Pembe Hayat[/box_dark]

Pembe Hayat, 2006 yılında Ankara’da kurulmuş olan, Türkiye’deki ilk Transseksüel Hakları Derneğidir.   Dernek ismini Alain Berliner’in  yönettiği ve erkek bedeninde doğmuş bir kız çocuğun hikayesinin anlatıldığı Pembe Hayat (Ma vie en rose, 1997) adlı filmden almıştır. Transseksüel bireylere yönelik ayrımcılık, nefret suçları, şiddet ve toplumsal dışlanma gibi konularda projeler üreten ve doğrudan destek hizmeti sunan Pembe Hayat Derneği, ulusal ve uluslararası alanda savunuculuk faaliyetlerine devam etmektedir.

Resmi internet sitesi: http://www.pembehayat.org

[box_dark]SPoD : Sosyal Politikalar Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği[/box_dark]

SPoD, 2011 yılında, çoğunluğu akademisyenler, öğrenci ve aktivistler tarafından kurulan bir LGBT derneğidir.  Derneğin en önemli özelliği, LGBTnin, yapılacak olan ülke politikalarında ciddiye alınması gerektiğini savunmaktır.  SPoD çalışmalarında uluslararası insan hakları metinlerini temel alır ve bu metinleri yeni gelişen hak kategorileri ve güncel yorumlarla beraber değerlendirir. İnsan haklarının bütüncüllüğünü savunur ve haklar arasında hiyerarşiye karşı bir tavır alır. İçinde birçok akademisyeni ve üniversite öğrencisini barındırdığı için,  özellikle Türk LGBT hareketi için akademik alanda  oldukça önemli çalışmalar yapmaktadırlar.

Resmi internet sitesi: http://www.spod.org.tr/