Çocuk kitapları çoğu zaman dikkat verilmeden okunsa da taşıdıkları anlamlar bakımdan aslında büyüklere hitap etmektedir. Bu kitaplardan biri de Samed Behrengi tarafından yazılmış olan “Küçük Kara Balık”. Yoksul bir ailenin çocuğu olan Behrengi, 1938 yılında İran’da doğmuştur. Kendisi yoksulluğunu “Doyduğum bir sofra hatırlamıyorum.” cümlesiyle ifade etmiştir. Bir öğretmen olan yazar aynı zamanda halk öykülerini ve masallarını da derlemiştir. 1967 yılında Aras Nehri’nde boğularak öldüğü varsayılsa da dönemin siyasi anlayışını ve şahlık düzenini korkusuzca eleştirdiği için suikasta uğradığı düşüncesi de yaygındır. Tıpkı Sabahattin Ali gibi daha özgür topraklara ulaşmak için Aras Nehri’ni geçmeye çalışırken ölmesi bir tesadüf olarak nitelendirilemez.
“Küçük Kara Balık” da yazarın tıpkı diğer eserleri gibi İran ve dünya halklarına basmakalıp düşünceleri sorgulama, adalet, eşitlik ve direnebilme konularında öğütler veren bir eser olarak çıkmaktadır karşımıza. Kitabın benim için yazısını yazacak kadar önemli olmasının bir sebebi içinde geçen “ Bu dünyada başka türlü yaşamak da mümkün mü?” sorusu oldu. Hayatımın çoğu döneminde kendimi belirli kalıplara sokma ihtiyacıyla yaşadım birçok insan gibi. Hep bana uygun görülmüş olan etiketlere uyarsam sevileceğimi sanırdım. Şimdi öğreniyorum ki benim mutluluğum sevilmekten çok daha önemliymiş.
Kitaptaki balık da tam bu düşünme biçimiyle değiştirmeye çalışıyor hayatını. Annesinin içinde bulundukları göletten ayrılmaması yönündeki uyarılarına cevabı şu oluyor “Siz bu göletten hiç dışarı çıkamıyorsunuz ki. Peki, nasıl oluyor da, bütün dünyadan söz edebiliyorsunuz?”. Büyüdükçe korkularımız artıyor ve olduğumuz yerden ayrılmak istemiyoruz. Oysa bir çocuğu düşünün: kıpır kıpır, değişim isteğiyle yanıp tutuşan ve heyecandan yerinde duramayan. İşte seneler geçtikçe bizden çalınmaya çalışılan duygular bunlar… Ne zaman hayatımızda küçücük bir değişiklik yapmaya kalksak çevremizin yargılayıcı ve tutucu yorumlarına maruz kalmaktayız.
Hiç acı çekmeden mutluluğa ulaşılamayacağını bildiğimiz halde, neden bu korkumuz? Durduğumuz yerde kalmak daha korkutucu değil mi düşünecek olursak? Yeri gelecek dışlanacak ve yalnız kalacağız, yeri gelecek dünyalar bizim olmuş gibi hissedeceğiz. Ne var ki bütün iyi ve kötü duygular bize ancak değişim şartı ile gelecek. Hepimiz birer kara balığız ve Behrengi bizi (büyükleri) uyandırmak için küçüklere masallar anlatmıştır kendisinin deyimiyle. Belki de gölden durmaksızın akış halinde olan nehre çıkma zamanımız gelmiştir, kim bilir…
Kaynakça
Samed Behrengi-Küçük Kara Balık (anadolusanat.org)
Küçük Kara Balık. D&R. (n.d.). Retrieved April 21, 2023, from https://www.dr.com.tr/kitap/kucuk-kara-balik/samed-behrengi/cocuk-ve-genclik/genclik-10-yas/roman-oyku/urunno=0000000064815
