Sanat camiasının son zamanlarda sıklıkla konuştuğu isimlerden Thomas Doyle’un kaos ortamlarını yansıttığı dioramalarını The New York Times, The New Yorker veya Newsweek’in makalelerinde ve sayısız kitap kapağında görmüş olsak da Thomas Doyle henüz Türkiye’de fazla bilinirliğe sahip değil.
Diorama maketlerinden bahsetmeden önce Thomas Doyle kimdir kısaca bahsetmek isterim. İsmini papazlardan futbol yıldızlarına kadar pek çok ünlü kişilik ile paylaşsa da bizim Thomas Doyle, bir “diorama” sanatçısı. Yani sanat eserleri küçük skala heykeller ve maketlerden oluşuyor. Eğitimini Humbolt Üniversitesi, Kaliforniya’da Güzel Sanatlar üzerine tamamlayıp heykel ve diorama üzerine yoğunlaşmış. Onu dioramaya iten ise 1:43 ve daha küçük skala maketler üzerinden büyük olarak nitelendirdiği toplumsal temaları daha iyi yansıtabileceği düşüncesi olmuş. Yarattığı minyatür dünyalar, dikkatli inceleme gerektirdiğinden, işlediği temaları daha vurgulu yansıttıkları fikrinde.
“Boyutları, izleyicilerin çocukluklarındaki oyun zamanını düşünmelerini sağlarken; hiper gerçekçilikleri ve doğru oranları ise izleyicilerin her bir senaryonun içinde olduklarını, tam ölçekli olduğundan daha iyi hayal etmelerine olanak tanır.”
Thomas Doyle
Doyle, dioramalarında genellikle ev manzaralarına yer veriyor. 4 yaşındaki çocukların bile çizebileceği sadelikte ev karalamalarını makete dönüştürüyor ve içlerini döşeyip kahramanlar yerleştiriyor. Fakat evlerini sergilemeden önce duvarlarını söküyor, çatılarını uçuruyor, sel altında bırakıyor veya ters çeviriyor. Yani felaket manzaraları yaratıyor. Doyle’un yarattığı minyatür ev ortamları, çocuk çizimlerinden biraz daha karamsar bir hale bürünüyor.
Thomas Doyle, “Proxy” serisi, “1220 Gidley Ct.”
Eserlerini çarpıcı kılan ise askeriye ve domestik yaşam temalarını birleştirmesi. Savaş ortamlarında görülen yıkımı aile evlerinin orta yerinde yaratıyor. Bu alışılmamış bağdaştırma ile ana mesajını vermeye çalışıyor: Amerikan toplumunun günlük stresini yıkım manzaraları aracılığıyla somutlaştırıyor. Kendi ifadesi ile, “Eserlerimde karamsar yönlerin yanı sıra bir samimiyet bulunuyor. Çünkü çaresiz yaratıklara bakıyoruz. Bu ülkede yaşamanın bir parçası da ev sahibi olmak. Evler insanların küçük kalecikleri gibi…” İnsanların kalesi olarak sembolize ettiği ev figürlerini yıkarak “çaresiz yaratıkları” ile seyircisi arasında bir yakınlık kuruyor.
Yansıttığı fiyasko manzalarına yol açan olayları ise izleyicilerinden gizliyor, yani eserlerinin herhangi bir arka plan hikayesi bulunmuyor. Bunun amacı, sevenlerini hayal güçlerini zorlayarak yıkıma neden olan faktörler ile kişisel bir bağ kurmaya itmek. Seyircisini günlük hayatın stres faktörleri üzerinde düşünmeye itiyor. Yani kendi küçük dünyalarını yıkan faktörleri buldurmaya çalışıyor.
Thomas Doyle son çalışmasında “Murder on Middle Beach” isimli HBO Max yapımı mini dizinin açılış jeneriği grafiklerini tasarladı. Proje Doyle’un son maketlerini yakından görebilmek için kaçırılmaz bir fırsat.
Thomas Doyle, “Murder on Little Beach” açılış jeneriği dioraması
Kaynakça ve ileri okuma:
Koseluk, Chris. Madison Hamburg on His One-Of-A-Kind HBO Doc “Murder on Middle Beach”. 18 Aralık 2020. The Credits. 20 Ekim 2021. <https://www.motionpictures.org/2020/12/madison-hamburg-on-his-one-of-a-kind-hbo-doc-murder-on-middle-beach/>.
Lane, Mary M. «The Big Ambition of Miniature Art.» The Wall Street Journal (2013).
Stinson, Liz. 13 Strange Miniature Worlds, Crafted by Hand. 09 Kasım 2013. WIRED. Ekim 2021. https://www.wired.com/2013/09/miniature-worlds-hand-crafted-by-artists/
Thomas Doyle. 2021. 20 10 2021. <https://www.thomasdoyle.net/>.
