Atlas silkindi kitabıyla Amerika Birleşik Devletleri’nde satış rekorları kıran Ayn Rand, Başkan Ronald Reagan ve Alan Greenspan gibi pek çok kişiyi objektivizm felsefesi ile etkilemiştir. Atlas Silkindi İncil’den sonra en çok okunan kitap olma özelliğiyle de birleşik devletlerde tarihe geçmiştir. 1905 yılında Rus imparatorluğunun Petersburg kentinde doğan sayın Rand okuduğu çizgi romanlardan etkilenerek senarist olmaya karar verir. Rusya’nın kanlı devrimlerinden sonra kendisi için Rusya’da bir gelecek olmadığını düşünerek Amerika Birleşik Devletleri’ne göç eder. Burada senaryo yazarı olarak girdiği Hollywood’da ilk kitabı “We the living” kaleme alır. Yazılarının konusu her daim bireye önem atfetmiş, alturizmi ve komünizmi radikal olarak reddetmiştir. Rasyonel bencilliği savunmuş, kapitalizmin şu ana kadar insanoğlunun en büyük icadı olarak övmüştür. Her türlü determinizme karşı çıkmış, insanın kendi hayatında aktif bir aktör olabileceğini söylemiştir. Nispeten genç yaşlarında ağırlıklı olarak kurgu yazmış olsa da ilerleyen yıllarda makaleler kaleme almıştır. Atlas Silkindi kitabının her ne kadar perdeye uyarlamasını görmek istemişse de yaşam süresi buna izin vermemiştir. Aşağıda bu radikal düşünürün Türkçeye çevrilmiş birkaç kitabından kısaca bahsedilecek. Kitaplar şu anda Türkiye’de basılmıyor.
Atlas Silkindi
Yazarın yazdığı bu devasa kurgunun (Rand,2007) konusu devletin serbest piyasaya “Herkesin iyiliği” adına müdahale etmesi ve bunun sonucunda yaşanacaklar. Karakterler tasvirler ve betimlemelerle birlikte okunması akıcı ve zevkli bir üslubu var. Arada geçen romantikliği de es geçmemek gerek. Kitap Steve Jobs’tan Donald Trump’a kadar pek çok iş adamını etkilemiş, kimi iş adamlarının da itiraf ettiği üzere kendilerine iş adamı olma cesaretini vermiştir. Özellikle gençlerin sevdiği romantizmi barındıran kitap, pek çok politik tespite de sahip. Kitabın hitap edemeyeceği tek kesim kitabın altını çizdiği zihniyete sahip olanlar ve bu zihniyette inatla savunmada kalanlardır. Atlas Silkindi, Rand’ın uzun yıllarını damıtmaya harcadığı magnum opusudur. O halde size soruyum, John Galt kimdir?
Kapitalizm Gizli İdeal
Rand’ın kurgusal olmayan kitaplarından birisi. Daha çok ekonomi ile ilgili olan bu kitap Alan Greenspan gibi birkaç düşünürün daha katkılarını içermekte. Kitapta alturizm ve mistisizm gibi başlıca iki görüşü ilkellikle suçlayan Rand, kapitalizm lehine pek çok argüman sunuyor. Bunlardan belki de en önemlisi laissez-faire kapitalizminde arz-talebin dengesidir. Hiçbir şekilde üst müdahale olmadan piyasanın kendisini arz-talebe göre düzenleyeceğini söylüyor. Peki sosyal yardımlar ne olacak? Rand bu noktada vergilerle yapılan yardımların “zoraki” yapısına dikkat çekiyor. Daha fazla değer yaratanlar daha fazla değer yarattıkları için neden daha az yaratanlara alturistçe kurban edilsinler? Yardım etmek isteyenlerin zaten para vereceğini söylüyor. Önemli sorulardan birisi de yapılan tüm kamu harcamaları kimin pahasına? Peki ya “kamu” nedir? Herkes mi belirli azınlıkları dışlayan çoğunluk mu? Kamu yararının ise için kendi başına bir çelişki olduğunu söylüyor. Karma ekonomi gibi bir “konsensüs” un enkazından kurtulmanın gerekliliklerine değiniyor.
Bencilliğin Erdemi
Kitapta objektivist ahlakını Nathanial Branden ile birlikte tanıtan Rand, bu kitabı tüm kurgu kitapları için bir danışma kitabı olarak isimlendiriyor. Özellikle radikal hedonizm ile rasyonal bencillik arasında ayrım yapıyor. Rasyonel bencilliğe sahip kişi ne başkalarına kendini kurban eder ne de başkalarının kendisi için kurban olmasını ister. Kısa vadeli zevkler uğruna uzun vadede kendini saçma tehlikelere atmayı irrasyonel olarak adlandırır. Objecktivizmin en temel prensibi bireyin yaptığı eylemden faydalanacak kişinin yine birey olmasıdır. Herkes bencilce hareket etmiyor mu derseniz de, Rand yine rasyonel bencillikle irrasyonel bencillik arasındaki farkı hatırlatır. Narsisizm gibi patolojik bir özelliğin rasyonel bencillikle taban tabana zıt olduğunu belirtir.
Bu üç eser özellikle objektizm ile ilgili pek çok bilgi içeriyor. Eğer ki sosyalist olarak nitelendirilebilecek eserlerden daha farklı görüşleri de okumak istiyorsanız Rand tam aradığınız yazar. Biz yerine ben diyorsanız, aradığınız felsefe. Kitapları hala büyük talep görmekte ve okuyanları derinden etkilemektedir. Rand her zaman bireyin aklıyla sentezlediği fikirlerden kendi bağımsızlığıyla hüküm vermesini istemiştir. Kendi eserlerinin bile körü körüne kabul edilmeyip bağımsızca düşünülmesini rica etmiştir.
Kendi ağzından felsefesini duymak isterseniz: The ideal man: Ayn Rand interviewed by James Day – YouTube
Referans:
Rand, A. (2007). Atlas shrugged. Penguin Classics.
http://aynrandlexicon.com/ayn-rand-works/the-virtue-of-selfishness.html
Görseller:
