Takvimler 5 Kasım’a yaklaşırken ABD’de siyasi tansiyon yükseliyor. Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump, geçtiğimiz günlerde düzenlediği bir seçim mitingi sırasında göçmenleri hedef aldı. Trump, çekişmenin en çok yaşandığı eyaletlerin başında gelen Wisconsin’de, ABD-Meksika sınırını ziyaret eden rakibi Demokrat Parti başkan adayı Kamala Harris’e de hakaretlerde bulundu. Trump, sınırı kaçak yollarla geçen ve suç işleyen göçmenlerin belgesiz bir şekilde ülkeye girmesini mevcut hükümetten sorumlu tutarak hükümetin başkan adayı Kamala Harris’e “zihinsel engelli” ithamında bulundu.1
Beyaz Saray yarışı son haftalarında. Arizona ve Georgia gibi önemli bölgeler de dahil olmak üzere birçok eyalette erken oylama başladı. İki büyük parti adayı, Demokratların başkan yardımcısı Kamala Harris ve Cumhuriyetçilerin eski başkanı Donald Trump, ülkeyi baştan başa dolaşarak fon toplamak ve seçmenleri motive etmek için çabalıyor.
Amerika’nın Seçim Sistemi
Demokratların adaylığını Joe Biden’dan devraldığından beri Başkan Yardımcısı Harris’in konumu, istikrarlı bir şekilde yükseliş gösteriyor. Ağustos ayından bu yana ulusal çapta rakibi Trump’a karşı yaklaşık üç puan farkla seçim liderliğini sürdürüyor ancak Amerikan seçimleri halk oylamasıyla belirlenmiyor. Seçim modelleri, oyların Kamala Harris’i Beyaz Saray koltuğuna getirmesi için yeterli olup olmayacağını bunu göz önünde bulundurarak hesaplamaya çalışıyor çünkü Amerika’da başkanlık seçimleri, seçici kurul aracılığıyla gerçekleştiriliyor.
Bu sisteme göre, 50 eyalet ve Washington DC toplamda 538 seçici kurul oyu (ECV) ile temsil edilmektedir. Her eyaletin oy sayısı, Senato ve Temsilciler Meclisi’ndeki temsiline bağlıdır. Her eyaletin iki senatörü ve en az bir temsilcisi olduğundan, nüfusu az olan Montana gibi eyaletler bile üç oy almaktadır. Ohio gibi “salıncak eyalet” olan eyaletler, Temsilciler Meclisi’nde 16 temsilciye sahip olmasına rağmen toplamda 18 ECV’ye sahiptir. Neredeyse her eyalet, o eyaletteki popüler oylamanın galibine tüm ECV’lerini vermektedir. Başkanlığı kazanmak için bir adayın 270 oy alması gerekmektedir.
Bu sistem, en az nüfusa sahip eyaletlerin seçmenlerine daha fazla görece ağırlık verir. Örneğin, Wyoming’de 586,000 kişi için üç ECV bulunmaktadır, bu da her 195,000 kişi için bir ECV demektir. Öte yandan, 39 milyon nüfusa sahip Kaliforniya’nın 55 ECV’si vardır, bu da her 712,000 kişi için bir ECV anlamına gelir. Bu durum, daha az nüfusa sahip eyaletlerin seçmenlerinin, daha kalabalık eyaletlerdeki seçmenlere göre daha fazla etki sahibi olduğu anlamına gelir. 2
Sorun, bir adayın popüler oyu kaybedip seçici kurulu kazanması durumunda ortaya çıkmaktadır. Bunun yakın bir örneği, 2016 Başkanlık Seçimi’nde de görülmüştür. Trump’ın rakibi Clinton, ülke çapında yaklaşık 2,9 milyon daha fazla oy alırken (toplam oyların %2,1’lik marjı) Trump Seçmen Kurulu’nda zafer kazanmıştır. 538 taahütlü seçmenden 306’sı ve aralarında Florida ve Ohio’nun bulunduğu salıncak eyaletlerle beraber 1990’lardan beri Demokratların kalesi olarak adlandırılan Michigan, Pennsylvania ve Wisconsin’i de kazanarak ABD’nin yeni başkanı olmuştu. Ayrıca Trump’ın zaferi çoğu medya tahminine göre pek olası görünmüyordu.
Trump’ın Ekonomi Politikaları
Başkanlık seçimi son dönemine doğru ilerlerken ABD’de yeni bir sahne oyununun ortaya çıkmasına neden oldu. Cumhuriyetçi aday, fazla mesai vergilerinin olmamasından, emeklilik yardımlarının vergilendirilmemesine kadar bir dizi taahhütte bulundu. Yalnızca geçen hafta, otomobil kredisi faizlerinin vergiden düşülebilir hale getirilmesi de dahil olmak üzere üç yeni muafiyet önerdi. Ancak ABD’nin önde gelen birçok ekonomistine göre bu vaatlerin olası sonuçları moral bozucu: Sadece daha büyük bir mali açık değil, çok daha karmaşık bir vergi kanunu. Federal hükümetin yıllık 4 trilyon dolarlık vergi gelirine karşılık, Trump’ın en dikkat çekici fikirlerinden bazıları pahalı sayılmaz. Örneğin, bir düşünce kuruluşu olan Vergi Vakfı’na göre, bahşişleri vergilerden muaf tutmanın önümüzdeki on içerisinde yaklaşık 118 milyar dolara mal olacağı belirtiliyor. Donald Trump, Amerikalıların eyalet ve yerel yönetimlere ödedikleri vergileri federal vergi hesaplarından tamamen düşmelerine izin veren bir kuralın yeniden yürürlüğe girmesini önerdi. ABD Vergi Vakfı’na göre, bu önlem önümüzdeki on yıl içinde 1 trilyon dolara mal olabilir. Tüm bunlar, 2017’de yaptığı gelir vergisi indirimlerini uzatma vaadiyle de birleşiyor, bu indirimlerin önümüzdeki yılın sonunda sona ermesi bekleniyor.3
Seçim Anketleri
Bunlara karşılık Reuters/Ipsos’un 24 Eylül Salı günü yayımladığı seçim anketine göre Demokrat Parti başkan adayı Kamala Harris, Donald Trump’a göre seçim yarışını %47’ye %40 oranı ile önde götürüyor. ABD’nin önde gelen birçok politikacısına göre Trump, suikast girişimiyle yakaladığı ivmeyi son haftalarda ekonomi ve istihdam konularında yaptığı açıklamalardan ötürü kaybetmiş gibi görünüyor.
Pazartesi günü sona eren üç günlük anket sonucunda, yuvarlanmamış oranlara göre Harris’in %6-7 puan önde olduğu görüldü- bu, kayıtlı seçmenlerin %46,61’inin desteğini alırken Trump’ın %40,48’inin desteğini aldığını gösteriyordu. Demokrat’ın önde olması, 11-12 Eylül’deki Reuters/Ipsos anketinde Trump’a karşı beş puanlık avantajından biraz daha yüksekti.
BBC’nin 18 Ekim’de yaptığı anket sonucuna göre Harris, kampanyasının ilk birkaç haftasında anketlerde bir artış yaşadı ve Ağustos ayının sonlarına doğru neredeyse dört puanlık bir fark elde etti. Ancak, Eylül ayının başından bu yana rakamlar oldukça stabil kalmış durumda. 10 Eylül’deki Trump-Harris arasında gerçekleşen ve canlı yayında yaklaşık 70 milyon kişi tarafından takip edilen başkanlık tartışmasının ardından da durum değişmedi.
ABD başkanlık seçimlerinde salıncak olarak geçen yedi kritik eyalette Harris seçimi önde götürüyor. Rakibi Trump, Biden’ın seçimden çekilmesi sonucu elde ettiği dominasyonu Kamala Harris adaylığını açıkladıktan bir süre sonra kaybetmişe benziyor. Teminatlar Demokrat Parti stratejistleri için hala şaşırtıcı bir tablo ortaya koymakla beraber, Joe Biden’ın seçimden çekilmesinden yalnızca 80 gün sonra, yardımcısı Kamala Harris’in seçim bütçesinin yaklaşık 1 milyar dolara ulaştığı belirtildi. -Robert Tait, 12 Ekim
Cross/Bloomberg, Getty Images
Anketler Kamala Harris lehine bir tablo ortaya koysa da kritik eyaletlerde aradaki oy farkı hala çok düşük. Bu durum ise seçimin kazananını tahmin etmeyi oldukça zorlaştırıyor. Örneğin, 2016 seçimlerinde anketlerin yanlış tahminlerde bulunarak Trump’ı hafife almalarına rağmen Trump, seçimi kazanmıştı. Bu olay, ABD medyasında seçim anketlerine karşı bir güvensizlik yaratmıştı. Anket şirketleri bu tarz durumların önüne geçmek için hâlâ çeşitli teknikler uyguluyor. Sosyal medya veya 5 Kasım’da sandığa gidecek seçmen profilleri gibi etkenler göz önünde bulundurulmaya çalışılıyor. Ayrıca seçimlerin sonucu ne olursa olsun, ABD ilerleyen yıllarda göç, istihdam ve ekonomi gibi çeşitli alanlarda sorunlarla yüzleşmeye devam edecek gibi görünüyor.
KAYNAKÇA
- BBC Türkçe. “ABD Seçimleri 2024: Trump-Harris yarışında anketlerde kim
önde?” 1 Ekim 2024. ↩︎ - The Economist. “How does America’s electoral college work?” 7 Kasım 2016.
↩︎ - The Economist. “Trump’s trillion-dollar tax cuts are spiralling out of control” 17
Ekim 2024. ↩︎
The Guardian. “2024 US presidential polls tracker: Trump v Harris latest national averages” 12 Ekim 2024. https://www.theguardian.com/us-news/ng-interactive/2024/aug/23/presidential-polls-kamala-harris-donald-trump-election
BBC Türkçe. “ABD Seçimleri 2024: Trump-Harris yarışında anketlerde kim önde?” 1 Ekim 2024. https://www.bbc.com/turkce/articles/cp8e7x847xlo
Reuters. “Exclusive: Harris widens lead over Trump to %47-%40, Reuters/Ipsospoll finds” 12 Eylül 2024. https://www.reuters.com/world/us/harris-builds-lead-over-trump-voters-see-her-debate-winner-reutersipsos-poll-2024-09-12/
The Economist. “Donald Trump v Kamala Harris: who’s leading the polls?” 18 Ekim 2024. https://www.economist.com/interactive/us-2024-election/trump-harris-polls
The Economist. “Trump’s trillion-dollar tax cuts are spiralling out of control” 17 Ekim 2024. https://www.economist.com/finance-and-economics/2024/10/17/trumps-trillion-dollar-tax-cuts-are-spiralling-out-of-control?utm_medium=cpc.adword.pd&utm_source=google&ppccampaignID=18151738051&ppcadID=&utm_campaign=a.22brand_pmax&utm_content=conversion.direct-response.anonymous&gad_source=1&gclid=CjwKCAjw1NK4BhAwEiwAVUHPUIta1r9SqWxmJzLS-4NYn200eSNJaLQwCNkfqEJb7BR6o-lzcupSUBoCx2UQAvD_BwE&gclsrc=aw.ds
Committee for a Responbible Federal Budget. “The Fiscal Impact of the Harris and Trump Campaign Plans” 7 Ekim 2024. https://www.crfb.org/papers/fiscal-impact-harris-and-trump-campaign-plans
BBC. “US election polls: Who is ahead – Harris or Trump?” 18 Ekim 2024.
https://www.bbc.com/news/articles/cj4x71znwxdo
The Economist. “How does America’s electoral college work?” 7 Kasım 2016. https://www.economist.com/the-economist-explains/2016/11/07/how-does-americas-electoral-college-work
