Covid-19 ve Yükselen E-ticaret

İnternet, dünyayı sarmalayan kocaman bir örümcek ağı misali, insanoğlunu oturduğu yerden istediği her yere alıp götürebiliyor. Kimi insanın sabah uyanır uyanmaz eline aldığı ilk şey olan cep telefonları, kimisinin de günde mutlaka en az bir kere baktığı bilgisayarlar artık birer ihtiyaç konumunda. Öyle ki ‘Digital 2020’ raporuna göre 4,5 milyardan fazla insan internet kullanıyor ve 3,8 milyardan fazlasıysa sosyal medya platformlarına üye olmuş durumda. Yine aynı raporda, dünyadaki internet kullanıcılarının her gün ortalama 6 saat 43 dakikasını ekran başında geçirdiği belirtilmiş. Anket sonuçları, 16-64 yaş arası internet kullanıcılarının %74’ünün hangi cihazdan olduğu fark etmeksizin internetten alışveriş yaptığını göstermiş. 

Türkiye’de ise durum bundan farklı değil diyebiliriz; 83,3 milyonluk nüfusun 77,39 milyonu cep telefonu kullanıyor ve bu kullanıcıların 54 milyonu da sosyal medya platformlarına üye konumunda.  Günlük ortalama internet başında geçirilen vakit 7 saat 29 dakikayken, ortalama 2 saat 59 dakika da sosyal medya platformlarında geçiriliyor. 2020 Kasım ayında Türkiye’de en çok ziyaret edilen sosyal medya platformu, kullanıcıların yaklaşık %63,15’inin ziyaretiyle, Facebook iken arkasından Instagram, Pinterest ve Twitter gibi uygulamalar geliyor.

Bu noktada, global dijitalleşmenin artan bir eğilim gösterdiği yadsınamaz. Öyle ki 2019 yılının Ekim ayında çıkan ‘Digital 2019’ raporuyla Ekim 2020 verileri karşılaştırıldığında dünyada internet kullanıcı sayısının yaklaşık 30 milyon, sosyal medya platformu üye sayılarının da yaklaşık 5 milyon kadar arttığını görebilmek mümkün. Özellikle COVID-19’un tüm dünyaya vurduğu 2020 Mart ayından itibaren devletler tarafından getirilen sokağa çıkma yasakları son dönemde bu verilerin artmasında önemli bir etken oldu diyebiliriz. Peki ya 2020 yılında sosyal mesafeler artarken, daralan dijital mesafeler; bir tıkla birkaç saniye içinde dünyanın bir ucundan öbür ucuna kurulan iletişimler ve hızla dijitalleşen dünyada artan internet kullanım oranları nelere yol açtı?

Virüs tüm dünyayı kırıp geçirirken, e-ticaret hacminin oldukça arttığını söylemek mümkün. Öyle ki Türkiye’de veriler, 2020 yılının ilk altı ayına bakıldığında e-ticaret hacminin geçtiğimiz yıla oranla %64 arttığını gösteriyor. Birçok şirketin deyim yerindeyse yönelmek zorunda kaldığı bu sektörde bazı ürünlerin tüketiminde fazlaca artış gözlenirken bazılarına da talebin gözle görünür oranda azaldığını söylemek mümkün. 2020 raporlarına bakıldığında Covid-19 sürecinde süpermarket sektöründeki e-ticaret işlem oranlarının %66,5; spor ekipmanları sektöründeki oranların da %83,45 arttığı görülebiliyor. Özellikle şubat ve mart aylarından itibaren en çok talep gören ürünler; tıbbi maskeler, eldivenler, tuvalet kağıtları ve dezenfektanlar olmuştu. Öyle ki yapılan anketler Türkiye’de mart ayında kolonya satışlarının tam 34 kat arttığını, Amerika’da ise aynı ayda dezenfektan satışlarında %74’lük bir artış olduğunu gösteriyor. 

Salgın döneminde aynı olumlu artış oranlarından söz etmek, turizm ve giyim sektörleri için pek de mümkün değil. Seyahat yasaklarıyla birlikte birçok tur şirketinin e-ticaret işlemleri neredeyse durma noktasına gelirken, havayolları bilet satışları da oldukça azaldı. Insider adlı şirketin hazırlamış olduğu bir rapora göre dünyanın birçok bölgesinde moda perakende satış sitelerinden oturum açma sayısının düşüş gösterdiği görülüyor. Getirilen evde kalma yasaklarıyla giyim sektörüne talebin azaldığını niteleyen raporda Türkiye’de online giyim sitelerindeki oturum açma sayısının %13,66 oranında düştüğü gösterilmiş. 

 Dünya genelinde bazı şirketler bilinen e-ticaret panellerine (Amazon, Aliexpress, Trendyol, Alibaba.com gibi) yönelim gösterirken bazıları da bu gibi panellerle ortaklık kurup aynı anda da kendi e-ticaret kanallarından hizmet sunmaya başladılar. Türkiye’de Migros, Sanal Market uygulamasını başlatırken aynı zamanda Trendyol ile de bir ortaklık kurdu. Bu durum kimi şirketin kârını ve pazar payını arttırırken kimisinin de e-ticaretteki payını düşürdü.

OECD, Amazon’un 2020’nin ilk çeyreğinde %26 oranında büyüdüğü açıkladı. Aynı zamanda veriler, firmanın Amerika e-ticaretindeki payının ocak ayında %42,1’den haziran ayına gelindiğinde %38,5’e düştüğünü gösterdi. Bu düşüşün en büyük sebebi ise Walmart ve Target gibi büyük firmaların da e-ticarete geçiş yapması oldu. 2020 yılının Eylül ayında açıklanan verilere göre Alibaba.com da %30 kadar büyüdü. Aynı zamanda yayınladığı raporda Alibaba.com, 2018 yılında %82’sini 728 milyon dolara satın almış olduğu Trendyol ve 2016 yılında bir milyar dolara satın aldığı LAZADA adlı bir e-ticaret sitesiyle yaklaşık 1,147 milyon dolar kâr elde ettiğini açıkladı.

Dünya genelinde nakit para kullanımının azalmasıyla birlikte virüs taşıma riskini arttırabilecek fiziki ödeme araçları da dijitalleşmeye başladı diyebiliriz.  UNCTAD’ın yayımladığı raporda, salgın döneminde Türkiye de dahil olmak üzere hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ekonomilerde dijital ödeme araçlarının kullanımında önemli bir artış olduğunu görmek mümkün. Özellikle Türkiye ve Çin gibi gelişmekte olan ülkelerde yapılan anket sonuçları tüketicilerin, Covid-19 sonrası süreçte online alışverişe daha fazla bir yönelim içinde olacaklarını göstermiş. Durum gelişmiş ülkelerde de pek farklı gözükmese de İtalya, Almanya ve Rusya gibi ülkelerdeki tüketicilere yapılan anketlerin sonucunda, salgın sonrası dönemde fiziksel ve internet üzerinden alışverişi dengeleyecek bir yaklaşım gözlenmiş. 

Kısacası dijitalleşen dünyada hem hızlı hem de gün geçtikçe daha güvenli olmaya başlayan e-ticaret sektörüne talebin arttığını söyleyebiliriz. Özellikle Covid-19 salgını, tüm dünyada yaratmış olduğu senkronize krizle, birçok şirketin bu alana yönelmesini mecbur bıraktı. Bu durumda da zaten büyümekte ve gelişmekte olan bu sektörün yükselişine katkı sağlamış oldu diyebiliriz. 

KAYNAKÇA

Fortune Dergisi. “Pandemi Sonrası Dünyada E-Ihracat Alanında Beklenen Değişimler .” WORLDEF, 24 Nov. 2020, worldef.net/raporlar/covid-19-e-ticaret-ve-e-ihracat-raporu-sayfasi/. 

“E-Commerce in the Time of COVID-19.” OECD, 7 Oct. 2020, www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/e-commerce-in-the-time-of-covid-19-3a2b78e8/.

“COVID-19 and e-Commerce: Findings from a Survey of Online Consumers in 9 Countries .” UNCTAD and Netcomm Suisse , Oct. 2020, unctad.org/system/files/official-document/dtlstictinf2020d1_en.pdf. 

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ ARGE ŞUBESİ. COVİD 19’UN E-TİCARET ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ. Aug. 2020, uib.org.tr/tr/kbfile/covid-19un-e-ticaret-uzerindeki-etkileri. 

Kemp, Simon. “Digital 2020: July Global Statshot – DataReportal – Global Digital Insights.” DataReportal, DataReportal – Global Digital Insights, 21 July 2020, datareportal.com/reports/digital-2020-july-global-statshot. 

Alibaba Group Announces September Quarter 2020 Results, Sept. 2020, www.alibabagroup.com/en/news/press_pdf/p201105.pdf.

Kemp, Simon. “Digital 2019: Global Digital Overview – DataReportal – Global Digital Insights.” DataReportal, DataReportal – Global Digital Insights, 30 Jan. 2019, datareportal.com/reports/digital-2019-global-digital-overview. 

Social Media Stats Worldwide. (n.d.). Retrieved from https://gs.statcounter.com/social-media-stats