Aslında Sarıkamış Harekatı ile ilgili kitapları incelemek için gittiğim kütüphanenin B bloğunun bodrum katında yer alan “A-D kitapları” bölümünde rastladım “İki Kültür” kitabına. Kapıdan girince hemen soldan ikinci kitaplıkta, diz hizasındaki rafta ingilizce versiyonu ve eski basımlarıyla yan yana duruyordu. Başlığı dikkatimi çektiği için hemen alıp arka kapağını çevirdim. Şunlar yazıyordu: ” C. P. Snow‘un 1959‘da verdiği Rede Konferansı, edebi entellektüeller ile bilim adamları arasındaki kültür ve anlayış farkı konusunda, hâlâ devam eden önemli bir tartışma başlatmıştı. Tartışma giderek doğa bilimleri ile insan bilimleri arasında çalışanların birbirlerini anlamalarına engel olan iletişim kopukluğu üzerinde yoğunlaştı; bilim ile teknolojinin toplum için önemi ve eğitimin geleceği konusunda bir tartışmaya dönüştü. Snow’un, ana savlarını yeniden gözden geçirdiği İkinci Bakış‘ı ve Stefan Collini’nin tartışmanın tarihsel geçmişini özetleyen Önsöz’üyle birlikte, İki Kültür, konuya kışkırtıcı bir yaklaşım.”
Arka kapakta yazanları okuyunca kütüphanenin Sanat Galerisi’ndeki uzun, beyaz saçlı görevliyle yaşadığımız bir anı geldi aklıma. Bir resim sergisini gezerken “Siz hangi bölümdensiniz?” diye sormuştu ben de “Endüstri, niye sordunuz?” diyince “Mühendisler pek gelmez de buraya, nasıl desem onlar biraz şey oluyorlar… güdük.” demişti. Benim gibi mühendislik okuyan arkadaşlarımla yaptığımız sohbetlerde de genellikle Humanity 111-112, Hist 200, Türkçe 101-102 gibi derslerin, işleniş biçimleri de göz önüne alındığında zaten ağır olan müfredatın üstüne öğrencilere ekstra külfet yüklediğinden dem vuruluyordu. Bunlar kafamdan geçerken şunu farkettim ki, C. P. Snow‘un Cambridge‘de verdiği konferansın üstünden 54 yıl geçse de İki Kültür arasındaki iletişim kopukluğu hâlâ sürüyor. Aslında çoğunlukla kendileri tarafından değil de ebeveynleri tarafından seçilen Sayısal- Eşit Ağırlık- Sözel gruplandırmasına kadar hemen hemen aynı eğitimi almış kişilerin üniversite sırasında ve özellikle sonrasında birbiriyle iletişim dahi kuramayan bireylere dönüşmesinin sebepleri neler, yahut bu insanlar birbirleriyle nasıl iletişim kurabilir ve ortak bir paydada çalışmalar sürdürebilirler?
Bilim–Snow–Sanat
Görsel: Matt Collins
C. P. Snow’un kariyeri boyunca hem bilim hem de edebiyat alanında çalışmış biri olarak bu soruların cevaplarını bundan elli yıl evvel vermiş olması umuduyla başladığım kitabı henüz tamamlayamadım zira İki Kültür tartışmasının kökenine değinen uzun bir önsözle başlıyor kitap. Okuduğum kadarıyla Snow’un edebiyat dünyasına nazaran bilime daha yakın durduğunu, bilimin teşvik edilmesini ve eğitim sisteminden, ülkenin yönetimine kadar pek çok konuda söz sahibi olmasını savunduğunu söyleyebilirim. Tıpkı I.Dünya Savaşı sonrası imparatorlukların yıkılıp pek çok ulus devletin kurulması ve bu devletlerin arasında pek çok karmaşık ittifakların meydana gelmesi gibi günümüzde de bilimde ve edebiyatta pek çok alt disiplin oluştu ve disiplinler arası yaklaşımlar da eskiye oranla bir hayli ilerledi. Bu gelişmeler ışığında, Snow’un cevapları günümüz dünyası için ne kadar tatmin edici olur bilemem ama yukarıda aktardığım anektodun yaşandığı bir üniversitede hâlâ geçerli olduklarını söyleyebilirim.
