Teknolojinin gelişmesiyle video oyunları hayatımızda çok daha fazla yer almaya başladı. Artık birçok çeşitte ve kalitede video oyunları bulmak da çok kolaylaştı. Ancak farklı video oyunları kişilere farklı şekilde etki edebiliyor. Özellikle aksiyon temelli video oyunları, insanlarda öğrenmenin nasıl gerçekleştiğini ve nöroplastisiteyi incelemek için harika bir alan.1 Bunun sebebi ise aksiyon temelli video oyunlarında hızlı gelişen olaylar ve ani hareket eden hedefler olması. Bu tür video oyunları insanlara algısal, motorsal ve bilişsel olarak yüklenir. Bunun anlamı bu tür oyunları oynarken olaylara beynimizin çoğu kaynağını kullanarak katılmamız. Ek olarak, aksiyon temelli video oyunları kişilere ödül vererek ve onların duygularını harekete geçirerek uyarır. Bu da kişilerin dikkatlerinin neredeyse tamamını oyuna vererek oynamasını sağlar. Bu da beyni nöroplastisiteye daha açık hâle getirir. Yapılan araştırmalara göre aksiyon temelli video oyunları oynayan çocukların plan yapma ve okuma yeteneklerinde artış gözlemlenmiştir. Bu çocukların zekasında ve okuma yeteneklerinde iyileşmeler görülmüştür.
Yapılan yeni bir çalışmada ise aksiyon temelli video oyunlarının gelişimsel disleksi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Gelişimsel disleksi kalıtımsal bir öğrenme bozukluğudur ve kişinin okuma ve yazma yeteneklerini etkiler. Disleksi ve zeka arasında herhangi bir ilişki yoktur. Disleksi ile fonemik farkındalık arasında yakın bir ilişki olduğu düşünülmektedir.2 Gelişimsel disleksinin oluşmasına aynı zamanda dikkati bir noktadan diğer noktaya odaklamayla ilgili bir problem de yol açıyor olabilir çünkü ses birimlerini ve heceleri algılayabilmek için dikkatin sürekli olarak yeniden odaklanması gerekiyor.3Aksiyon temelli video oyunları yüksek miktarda dikkat gerektirdiği için bu çalışmada gelişimsel disleksi bozukluğuna yakalanma riskinde olan kişilere bu türden video oyunları oynatılmıştır. Katılımcılar en az 20 seans oyunlarla eğitim almıştır. Eğitimden hemen sonra okuma testi yapılmıştır. Sonuç olarak kişilerin gerçekten de fonemik farkındalığının arttığı ve bu artan farkındalığın 6 ay sonra yapılan başka bir test ile devam ettiği görülmüştür.
Aksiyon temelli video oyunlarının gelişimsel disleksiye yol açan diğer elementler üstündeki etkisi tam olarak bilinmese de bu konular hakkında araştırma yapmak, belki bir gün aksiyon temelli video oyunlarının gelişimsel disleksinin tedavisinde kullanılmasını sağlayabilir.
- Nöroplastisite, beynin fiziksel olarak değişme yeteneğine denir ve öğrenme sırasında yeni nöral bağlantıların oluşması buna bir örnektir. ↩︎
- Fonemik farkındalık, kelimeleri oluşturan ve birbirinden farklı olan en küçük seslerin ayırt edilebilmesine denir. ↩︎
- Ses birimleri veya fonemler, dili oluşturan en küçük ses parçalarına verilen isimdir.
↩︎
KAYNAKÇA:
Bertoni, S., Andreola, C., Mascheretti, S., Franceschini, S., Ruffino, M., Trezzi, V., Molteni, M., Sali, M. E., Salandi, A., Gaggi, O., Palazzi, C. E., Gori, S., & Facoetti, A. (2024). Action video games normalise the phonemic awareness in pre-readers at risk for developmental dyslexia. Npj Science of Learning, 9(1). https://doi.org/10.1038/s41539-024-00230-0
