Bu ay sizlere hazırladığım yazı, uzun zamandır hakkında yazmak istediğim ama güncel olmamasının verdiği çekingenlikle burada yazarlık yaptığım üç sene içinde yazma fırsatını bulamadığım bir film hakkında olacak. Bundan birkaç yıl önce, ne ile karşılaşacağım konusunda hiçbir fikrim olmadan kapağında Heath Ledger ve Jake Gyllenhaal’u görünce izlemeye karar verdiğim bu film, 2005 yapımı Brokeback Mountain. İnsanın ruhuna dokunmayı başarıp çok uzaklarda, bambaşka bir dönemde yaşamış iki insanla neredeyse mümkün olamayacak kadar güçlü bir empati kurdurması en özel yanı olan bu film gerçekten de sinema tarihinin en güzel, en anlamlı aşk hikaylerinden birini anlatıyor. Film ile ilgili sürpriz gelişmeleri ele veren bir yazı olacağı için eğer izlemediyseniz filmi izledikten sonra bu yazıyı okumanızı tavsiye ederim.
Heath Ledger, Jake Gyllenhaal, Anne Hathaway ve Michelle Williams isimlerini aynı kapak üzerinde görmek birçok kişiye göre bir filmi izlemek için yeterli bir sebep, ama Brokeback Mountain bir sinema izleyicisine başarılı oyunculuk performanslarından çok daha fazlasını vaadeden bir film. Yönetmen koltuğunda Ang Lee’nin oturduğu bu yapımda, Ennis Del Mar(Heath Ledger) ve Jack Twist(Jake Gyllenhaal) adında iki kovboyun Brokeback Dağı’nda buldukları ortak iş sayesinde tanışmalarıyla başlayan duygusal ve trajik bir hikaye izliyoruz. Ennis ve Jack, yapayalnız kaldıkları bu uçsuz bucaksız dağların arasında en yalın halleriyle birbirlerini tanıdıktan sonra beklemedikleri ve kesinlikle istemedikleri bir duygusal bağ kuruyorlar. Bu hikayenin 1960’ların Amerika’sının güney kesimlerinde geçtiğini düşünürseniz bu duygusal ilişkinin neden bu kadar istenmediği kolayca anlaşılıyor. Bu süreli iş sona erdikten ve evlerine dönme vakti geldikten sonra da bu şartlarda en yapılası olanı seçerek kendi yollarına gitmeyi deniyorlar. Ennis nişanlısı Alma(Michelle Williams)’ya, Jack ise kendi hayatına geri dönüyor. Elbette bir noktada bu ayrılık sona eriyor, dört yıl sonra Jack’in Ennis’i bulmasıyla çıkmaya başladıkları balık tutma gezilerinde artık inkar edemedikleri bu duygusal bağı güçlendirme yoluna gidiyorlar.
Peki bu filmi bu kadar özel yapan nedir? Konusunu görünce belki de bir çok kişinin absürt bulduğu, iki kovboyun “aşk hikayesi”ni anlatan Brokeback Mountain neden ve nasıl izleyicisini bu kadar etkileyerek bu düzeyde bir empati kurdurmayı başarıyor? Bu sorunun cevabı derinlemesine işlenmiş karakterler, o yüzden bu iki karakterin ayrı ayrı incelenmesi gerektiğini düşünüyorum. İncelememe başlamadan bu başarının Ang Lee ve Heath Ledger-Jake Gyllenhaal ikilisinin takım çalışmasının bir sonucu olduğunu da belirtmem gerek.
Eşcinselliğin kesinlikle kabul görmediği bir toplumda yetişmiş bir nesil olmalarına rağmen farklı aile yapılarından gelen bu iki karakterin içinde bulundukları bu duruma tepkileri oldukça farklı oluyor, hatta ilişkilerinin yıllarca devam etmesini sağlayan da bu farklılıklar diyebiliriz. Ennis ile başlamak gerekirse, aşkın ve romantik ilişkilerin bir erkek ile bir kadın arasındakinden başka türlüsünü kabul edilemez bulan bir aileden gelen ve başka türlü ilişkiler yaşayan erkeklerin maruz kaldıkları korkunç sonları dinleyerek büyüyen biri olarak Ennis’in hissettiği suçluluk, utanç ve en önemlisi sonu gelmeyen korkuyu; bunun yanında da yıllar geçse de tükenmeyen bir sevgiyi Heath Ledger en gerçek haliyle hissettiriyor izleyiciye. Ennis tamamen toplumun baskıları ile şekillenmiş, büyürken izlediği erkek rollerinden sapmadan hayatını sürdürmeye çalışan, bir kadınla evlenip ailesini kurduktan sonra hayatı boyunca çalışarak ömrünü bir aile babası rolüyle geçirmek isteyen bir figür. Geçim sıkıntıları yıllar boyunca peşini bırakmasa da o geçici işten sonra hayatındaki en büyük problem bu olmuyor maalesef. Bu kadar geleneksel bir adamın bulunabileceği en zor durumlardan birinin içinde buluyor kendini Ennis, izleyerek büyüdüğü ve olmak istediği “erkek” rolünü en derininden sarsacak bir cinsiyet çıkmazına giriyor. Bir erkekle arasındaki ilişkinin arada bir birlikte içki içmeye gitmekten öteye gitmemesi gerektiğine şartlanmış Ennis için bu hayatı boyunca peşini bırakmayan bir utanç ve korku kaynağı haline geliyor. Bu durum hem kendisini yıkarken hem de her insanın sahip olma şansına erişemeyeceği kadar saf ve güzel bir sevgiyi yıllar boyunca harcamasına, ve gerçek hislerini içine atarak yalnızca her şey için çok geç olduğunda tüm yalınlığıyla bu hisleri yansıtabilmesine sebep oluyor. İki insanın birbirine olan sevgisinin toplum tarafından bastırılıp hor görüldüğünü izlemek, izleyiciye hüznün yanında yoğun bir öfke de hissettiriyor.
Jack ise, biraz önce bahsettiğim gibi, Ennis’ten daha farklı bir bakış açısına ve toplumsal role sahip olmasıyla bu ilişkinin sürmesini sağlayan taraf diyebiliriz. Jack bu tip toplumsal rollerin kendisini tanımlamasına Ennis kadar izin vermeyen, muhtemel olarak büyüdüğü ortamın getirdiği esneklikle olduğu kişiden kaçmak yerine onu kabullenmeye daha yatkın bir figür. Elbette bu farklılıklar onun hayatını Ennis’ten daha kolay hale getirmiyor. Böylesine kapalı bir dönemde ve hoşgörüsüz bir bölgede bu cinsel rolü kabul etmeye, hatta Ennis’e yaptığı “Birlikte yaşlanırız” teklifiyle daha net görülebildiği üzere cinsel tercihini saklamak için özel bir çaba harcamadan yaşamayı göze almaya hazır biri olarak Jack için tehlike daha büyük. Bu tip toplumlarda ne yazık ki erdem olarak görülmesi gereken açık sözlülük ve cesaret, insanın sonunu getirecek değerler olabiliyor. Biz de Brokeback Mountain’da bunu izliyoruz. Yıllarca saklanıp hislerinden kaçan Ennis, onu ezen duygularla ve korkularla da olsa yıllarca göze batmadan hayatını sürdürmeyi başarıyor. Jack ise farklılığını toplumun kaldırabileceğinden daha ileri bir düzeyde yansıttığı noktada korkunç bir sona maruz kalıyor. Ve o iç parçalayıcı sahne geliyor, Ennis’in dolabına astığı Jack’in gömlekleriyle Brokeback Dağı’nın bir resmi. Jack, yemin ederim…
Kaynaklar
