Teksas Üniversitesi Harry Ransom Merkezi; Gabriel Garcia Marquez’in, aralarında romanlarının orijinallerinin de yer aldığı kişisel arşivini 2,2 milyon dolara satın aldığını açıkladı. Gelecekteki satışları etkilememesi kaygısıyla bedelin duyurulmasını istemeyen Ransom Merkezi, Adalet Bakanlığı verilen miktarın açıklanmasını isteyince, bu bilgiyi kamuya açıklamak zorunda kaldı.
Yaklaşık yarım yüzyılı kapsayan bir edebiyat birikimini barındıran arşivde birçok fotoğraf albümü, ‘Gabo’nun eserlerini yazarken kullandığı Smith Corona daktiloları, beş adet bilgisayarı ve belki de en önemlisi ‘Birbirimizi Ağustosta Göreceğiz’ adlı bitmemiş yapıtı bulunmakta.
Ünlü bir edebiyatçının kişisel arşivi söz konusu olur da; başka edebiyatçılara yazmış olduğu mektuplardan bahsetmemek olur mu? Milan Kundera, Günter Grass, Graham Greene, Carlos Fuentes; Marquez’den edebi mektup alma payesine erişen yazarlardan. Ayrıca yakın dostu olan Fidel Castro’yla alakalı belgeler de, Marquez’in kişisel arşivini oluşturan parçalardan.
Fidel Castro ile birlikte
Eserlerinde, bilhassa da 50 milyondan fazla satan ve 25 dile çevrilen özellikleriyle başyapıtı sayılabilecek Yüzyıllık Yalnızlık’ında emperyalizmini eleştirdiği Amerikalıların, kişisel arşivini neredeyse servet denebilecek bir tutarla satın alması işin ironik boyutu. Yıllarca Birleşik Devletler’e girişine izin verilmemesi de cabası. Memleketi olan Kolombiya ile Meksika; bu satın alma işlemini eleştirirken, Kolombiya Kültür Bakanı ise arşivin Amerikalılara satılmasını ülke için telafisi olmayan bir kayıp olarak nitelendirdi. Öte yandan, Marquez’in ailesi ise hükümetin kendileriyle herhangi bir şekilde temasa geçmediklerini ileri sürdü.
Kim bilir, kişisel arşivinin Amerikalılara satılmasına tepkisi; belki de bu fotoğraftaki yüz ifadesi gibi derin bir üzüntüyü belli etmeme kaygısıyla, hafif ama daha çok düşünceli bir gülümseme şeklinde olacaktı.
Küçük bir servet ödeyen Ransom Merkezi’nin, tabir-i caizse sabıka kaydı biraz kabarık. Gene Nobel ödüllü bir yazar olan Norman Mailer’in kişisel arşivi için 2,5 milyon dolar ve 2011’de J.M. Coetzee’nin arşivi için 1,5 milyon dolar ödemişti merkez. Yazarlar size çok tanıdık gelmediyse; Jorge Luis Borges, William Faulkner, James Joyce, Samuel Beckett, Ernest Hemingway ve John Steinbeck gibi edebiyatçıların arşivlerine de ev sahipliği yaptığını hatırlatmakta fayda görüyorum.
Hayal dünyasının tatlı kurgularıyla, acı gerçekliğin iç içe geçtiği yapıtlarıyla; Cervantes’ten sonra İspanyol dilinin başyazarı kabul edilen Marquez, geçtiğimiz Nisan’ın 17’sinde hayata gözlerini yummuştu.
