2025 Uluslararası Booker Ödülü 20 Mayıs 2025’te sahibini buldu! Edebiyatseverler için yine dikkat çekici bir yılın kapısı aralandı. Kazananı ve kısa listeyi merak edip okumak isteyenler için beş roman ve bir öykü derlemesinden oluşan bu liste, çağımızın meselelerini farklı coğrafyalardan ve dillerden seslerle bir araya getiriyor.
Zamanın döngüselliğinden göç trajedilerine, dijital yalnızlıktan ataerkil toplum eleştirilerine kadar uzanan temalarıyla bu yılki finalistler, yalnızca kurmaca anlatılar değil; aynı zamanda rafa kaldırılmış politik, kişisel ve estetik sorunları tekrar masaya bırakıyor.
2025 Uluslararası Booker Ödülü Kısa Listesi: Aday Kitaplar ve Yazarlar
2025 yılında edebiyat dünyasının en prestijli ödüllerinden biri olan Uluslararası Booker ödülü, bu yıl da dikkat çekici eserleri bir araya getirdi. Kısa listesinde beş roman ve bir öykü derlemesi yer alan 2025 Booker Ödülü Kısa Listesini inceliyoruz.
- On the Calculation of Volume I – Solvej Balle (Danca’dan çeviri: Barbara J. Haveland)
- Small Boat – Vincent Delecroix (Fransızca’dan çeviri: Helen Stevenson)
- Under the Eye of the Big Bird – Hiromi Kawakami (Japonca’dan çeviri: Asa Yoneda)
- Perfection – Vincenzo Latronico (İtalyanca’dan çeviri: Sophie Hughes)
- Heart Lamp – Banu Mushtaq (Kannada’dan çeviri: Deepa Bhasthi)
- A Leopard-Skin Hat – Anne Serre (Fransızca’dan çeviri: Mark Hutchinson)
2025 Uluslararası Booker Ödülü Jürisi Kimdir?
Bu sene, Uluslararası Booker Ödülü jürisi, edebiyat, sahne sanatları ve medya alanlarında adını duyduğumuz beş isimden oluşuyor. Farklı bakış açıları ve geçmişleriyle bu isimler, yılın en iyi romanını belirlemek için bir araya geldi. İşte 2025’in Booker jürileri:
- Roddy Doyle (Başkan): 1993’te Paddy Clarke Ha Ha Ha ile Booker ödülünü kazanan İrlandalı yazar, roman, tiyatro, sinema ve çocuk edebiyatı alanlarında adını söz ettirmişti. The Commitments (1991) ve The Snapper (1993) gibi kült filmlerin senaryolarını yazdı.
- Ayòbámi Adébáyò: Stay with Me ve A Spell of Good Things adlı romanlarıyla tanınan Nijeryalı yazar, eserleriyle uluslararası pek çok ödüle aday gösterilmişti. Eserleri 20’den fazla dile çevrildi.
- Sarah Jessica Parker: En iyi Sex and The City’den tanıdığımız Parker, Altın Küre, Emmy ve SAG ödüllü bir oyuncu ve yapımcı. Broadway’den televizyona, Hollywood’dan yayınevine kadar çok yönlü bir kariyere sahip. SJP Lit adlı edebi markasıyla uluslararası ses getiren eserler yayınlıyor.
- Chris Power: A Lonely Man ve Mothers kitaplarının yazarı, edebiyat eleştirmeni ve BBC’de sunucu. Yazıları The Guardian, The New York Times ve LRB gibi saygın yayınlarda yer aldı. Birçok edebiyat ödülünde jüri olarak görev yaptı.
- Kiley Reid: İlk romanı Such a Fun Age ile 2020 Booker uzun listesinde yer aldı. İkinci romanı Come and Get It, 2024’ün en iyi kitapları arasında gösterildi. Iowa Writers’ Workshop mezunu olan Reid, akademide yaratıcı yazarlık dersleri de veriyor.
Aday Kitaplar: Hangi Eserler Öne Çıkıyor?
On the Calculation of Volume I
Tara Selter, zamanın sonsuz bir döngüsüne sıkışmış bir kadındır ve her gün, aynı 18 Kasım’ı tekrar tekrar yaşıyordur. 122. kez bu günü deneyimleyen Tara, zamanın ilerlemediği bir dünyada yalnızlık ve kafa karışıklığıyla yüzleşir. Her sabah, tam olarak ne zaman kuğunun şarkı söyleyeceğini ve yağmurun başlayacağını bilerek uyanır.
Sevgilisiyle bu yeni yaşamını paylaşma çabası, ona dünyadaki varlığının ne kadar önemsiz olduğunu hissettirir. Bu döngüde, Tara’nın yaşamındaki en ufak değişikliklerin bile hiçbir anlam taşımadığını fark eder. Solvej Balle, zamanın ve insanın kırılganlığını sorgulayan bu romanında, tekrar eden bir günü büyülü bir şekilde işlerken, dilin ve zamanın sınırlarını zorlayan bir anlatım sunmuş
Small Boat
Kasım 2021’de Manş Denizi’nde meydana gelen ve 27 göçmenin hayatını kaybettiği gerçek bir trajediden esinlenilmiş hikâyeyi, yardım çağrılarını alan Fransız görevli kadının ağzından dinliyoruz. Olayın ardından ihmalle suçlanan anlatıcı, sorumluluğun sadece kendisine yüklenmesini reddeder; savaşlar, politik krizler ve denizin kendisi bu ölümlerde en az onun kadar bu olayda parmağı vardır. Vincent Delecroix, bu romanında bireysel sorumluluk, sistemsel çöküş ve insani vicdan üzerine çarpıcı bir etik sorgulama sunuyor.
Under the Eye of the Big Bird
Under the Eye of the Big Bird, Japonya’nın modern toplumunda yalnızlık ve varoluşsal sorunları ele alıyor. İnsan türünün tükenmek üzere olduğu uzak bir gelecekte, insanlar, “Anneler” adı verilen varlıklar tarafından gözlemlenip korunurken, bazı çocuklar fabrika ortamlarında üretiliyor ve çeşitli hayvan türlerinin hücrelerinden yaratılıyor. Hayatta kalma, farklı türlerin birleşmesi ve evrimsel bağların devam etmesine bağlanıyor. Kawakami, insanlığın sonunu ve geleceğini, derin tekniği ve pastoral bakış açısıyla, hem ütopik hem de hüzünlü bir biçimde işlemiş.
Perfection
Berlin’de ideal bir yaşam sürdüklerini düşünen genç expat çift Anna ve Tom’un hayatına davet ediliyoruz. Yirmili yaşlarının sonlarında, yaratıcı dijital işlerde çalışan, özgür ve modern bir yaşam süren çift, Instagram’da kusursuz görünen hayatlarının ardında giderek artan bir boşluk ve tatminsizlikle karşı karşıya kalıyor.
Politik aktivizm denemeleri sonuçsuz kalırken arkadaş çevreleri dağılır ve işler anlamını yitirir. Anna ve Tom, görünürde “mükemmel” olan hayatlarında sıkışmış hissederken, gerçeklik ve anlam arayışı içinde sürüklenirler. Latronico’nun bu romanı, çağdaş yaşamın yüzeysel cazibesinin altındaki varoluşsal boşluğu sert ve incelikli bir dille ortaya koyuyor.
Heart Lamp
Hindistan’ın güneyindeki Müslüman topluluklarda yaşayan kadınların ve kız çocuklarının gündelik yaşamlarına odaklanan on iki öyküden oluşan bir derleme olan Heart Lamp, Banu Mushtaq’ın mizahi ama sert bir dille ile; aile içi gerilimleri, dini ve kast temelli baskıları, kadınların karşılaştığı zorlukları ve dayanıklılıklarını gözler önüne seriyor.
Dik başlı çocuklar, cesur büyükanneler, beceriksiz din adamları ve çoğu zaman duygularını bastırmak zorunda kalan anneler aracılığıyla, hem toplumsal eleştiri hem de derin bir insanlık gözlemi kolektif deneyimi bireysel hikâyeler üzerinden güçlü bir şekilde aktarıyor.
A Leopard-Skin Hat
Hikayenin “Anlatıcısı” ile çocukluk arkadaşı Fanny arasındaki derin ve karmaşık dostluğu dinliyoruz. Psikolojik sorunlarla mücadele eden güçlü iradeli ve çalkantılı bir genç kadın olan Fanny’nin portresi, kısa ve yoğun sahnelerle çizilmiş.
Anlatıcı, sevgiyle bağlı olduğu bu dostlukta umuda tutunma ile çaresizlik arasında gidip gelirken, Anne Serre roman formunu da sorgulayan zarif ve duygusal bir anlatı sunmuş bizlere. Kız kardeşinin ölümünün ardından yazılan bu roman, kaybın acısıyla örülü, dokunaklı bir veda niteliğinde.
2025 Uluslararası Booker Ödülü: Finalist Kitapların Ortak Temaları
- Zaman ve Hafıza: On the Calculation of Volume I ve A Leopard-Skin Hat bu temayı işliyor.
- Toplumsal Adalet: Heart Lamp ve Small Boat bu bağlamda dikkat çekiyor.
- Modern Yalnızlık: Perfection bu temayı dijital dünya üzerinden sorguluyor.
Kitaplar ve Toplumsal Mesajları
Bu seneki kitaplar, göç, yapay zekâ, toplumsal cinsiyet, dijital yalnızlık, zihinsel sağlık ve toplumsal adalet gibi konulara odaklı. Bireyselleşmeye itilen ve ayrıştırıldığımız günlerde bu kitaplar odaklanmamız gereken konuları bir kez daha bize hatırlatıyor.
Finalist Kitaplardan Hangileri Daha Fazla İlgi Görüyor?
Özellikle On the Calculation of Volume I ve Small Boat, hem edebi değerleri hem de toplumsal yankıları nedeniyle öne çıkanlardan.
2025 Uluslararası Booker Ödülü Adaylarının Geçmişi ve Öne Çıkan Başarıları
Solvej Balle, 2022 Kuzey Konseyi Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Vincent Delecroix, 2009’da Fransa’nın Grand Prix de Littérature ödülünü aldı. Hiromi Kawakami, Japonya’da birçok edebiyat ödülü kazandı. Vincenzo Latronico, İtalya’nın Mondello Ödülü’nün sahibi. Banu Mushtaq, Hindistan’da saygın edebiyat ödülleri kazandı. Anne Serre, 2022 Goncourt Öykü Ödülü’nü kazandı.
2025 Uluslararası Booker Ödülü Sahibi Kim Oldu?
2025 Uluslararası Booker Ödülü’nün kazananı, Banu Mushtaq’ın yazdığı ve Deepa Bhasthi tarafından İngilizceye çevrilen Heart Lamp adlı kısa öykü derlemesi oldu. 1990 ile 2023 yılları arasında kaleme alınan bu 12 öykü, Hindistan’ın güneyindeki ataerkil toplumlarda yaşayan kadınların ve kız çocuklarının gündelik yaşam mücadelelerine odaklanıyor.
