Çocukken ailenizin elinizden tutup sizi bir hobiye başlatma çabasıyla çoğunuz karşılaşmışsınızdır. Bizimkiler beni müzisyen yapmaya çok uğraştı, bense voleybol oynamayı istedim. Sonra üniversite hayatı başladı ve işler farklılaştı. Sporu bırakmak gerektiğinden tam bir yıl sonra Bilkent’te voleybol oynamaya çalışırken belimin kitlenmesi sonucu doktora gittim ve bel fıtığımı öğrendim. Çocukluğundan beri voleybol oynamış birinin hazin sonu olarak nitelendirebiliriz öyle değil mi? Değil…
Koronavirüs döneminde sınavları atlattıktan hemen sonra yine spor yapmaya döndüm. Belimle ilgili korkularım olsa da yürüyüş ve koşuyla ciddi bir sorun yaşamadığımı gözlemledim. Böylece bu iki “sakatlanması göreceli olarak daha zor” olan spora adım attım. Evimin yakınındaki 1 kilometrelik parkura gitmekle ve orda yürüyüş yapmakla işe başladım. Ancak motivasyon ve workout şarkılarıyla o yürüyüş ciddi koşu serilerine döndü. Fark ettiğim şey ise, daima yapılan 5 km’lik koşu/yürüyüşlerin hemen sonrasında tüm gün boyunca sahip olduğum enerji neredeyse ikiye katlanmış ve beşinci günün sonunda 4-5 tur bana yetmemeye başlamıştı. Altıncı günde oturmuş bu yazıyı yazarken kendimi kelimenin tam anlamıyla bu işin kimyasını anlamaya adadım. Vücudum nasıl spor yaptıkça daha fazlasını isteyebiliyor? Yoksa bağımlı mı oldum? “Beş gündür spor yapıyorsun ve kendini bağımlı hissediyorsun, sanki biraz abartı olmuyor mu?” diyebilirsiniz. Hak veriyorum, çünkü bağımlılıklar, Bağımlılık Tedavi Merkezi’nin ölçütlerine göre 12 aylık bir periyoda ve belirli semptomların kişilerde gözlemlenebilmesine işaret ediyor. Burada bu ölçütlerle ilgili detaylı bir bilgi sunmayacağım; zira spor, sağlık için gerekli bir aktivite olduğundan bazı bağımlılıklardan farklı değerlendirilmeli, diye düşünüyorum. İsminin bağımlılık olup olmayacağına ise sonra siz karar verin.
“Uzmanlara göre, spor yapamamak bağımlılarda fiziksel mahrumiyet yaratıyor”.
Sporun beynin madde bağımlılığı ile aynı noktaları aktive ettiği ve düzenli yapılmadığında yoksunluk belirtilerinin kişilerde uyku bozuklukları, kaygı bozuklukları ve depresyon gibi sağlık sorunlarına yol açtığına dair çalışmalar var. İşin daha da ilginç tarafı, psikolojik bağımlılık kendini fiziksel bağımlılıkla da birleştirebiliyor spor bağımlılığında; sanırım bu da daha kalıcı bir bağımlılığın kapılarını aralıyor.
Vücuttaki hormonlar da bu düzenli egzersiz sürecinde farklı miktarlarda salgılanıyor ya da baskılanıyor. Mesela irisin, ya da egzersiz hormonu, zamanla salgısında artış göstererek sizi egzersizle barışık hale getiriyor ve zamanla bu alışkanlığı sürdürebilmenize yardımcı oluyor.
Testosteron sporla vücutta fazlaca salınıyor ve vücut kas kütlesini arttırarak yağlanmanın ve buna bağlı sağlık sorunlarının önüne geçiyor. Östrojen miktarı düzenli spor sayesinde dengede tutulabiliyor ve bu da ilerleyen yaşlarda fazla östrojene bağlı meme kanseri riskini engelliyor. Bunun yanı sıra, beyinde üretilen kimyasal maddelerden serotonin ve dopamin seviyeleri de egzersiz sayesinde artıyor ve kişinin ruh halinin iyileştirilmesi, depresyonun azaltılması ve beyindeki zevk duygularının harekete geçirilmesinde rol oynuyor.
3-4 aylık bir karantina sürecinin beni getirdiği bu, tabiri caizse, “kırlarda koşma isteği”ni bir bağımlılık olarak görmeden önce normal bir hayat düzeninin eksikliğinin ve dört duvar ardında olmanın etkisi olduğunu hatırlamakta fayda var. Yazıyı yükleyeceğim gün tam 22 gün olmuş olacak ve devam edip etmediğime dair bağımlılık düzeyimi burada güncelleyeceğim. Yine de şimdilik bağımlı olduysam bile hayatıma soktuğum en faydalı bağımlılık olduğunun bilincindeyim. Ama her şeyin bir dengesi olduğu gibi sporun, egzersizin de bir dengesi var. O denge içinde spor yapabilmek çok önemli.
Bu akşam da koşacak mıyım? Eh, tabi.
Not: Her gün aynı şekilde koşmaya devam edebildim. Bugün 23. gün!
Kaynakça
https://www.supplementler.com/bilgi-bankasi/dopamin-nedir-dogal-yollardan-nasil-artar
https://www.hurriyet.com.tr/mahmure/spor-bagimlisi-misiniz-34156429
http://www.batem34.com/bagimlilik_tanisi_olcutleri.asp
https://www.haberler.com/kritik-5-hormonunuzu-egzersiz-ile-dengeleyin-9596945-haberi/
