Okyanusun devasa canlılarından biri olan kambur balinanın cüssesine bakıp da çok manevra yapamıyordur derseniz yanılmış olursunuz. Aksine sevdiği atıştırmalıklardan biri olan küçük karidesleri bile okyanustaki kıvrak hareketleriyle tuzağa düşürmeyi başaran bu balinayı incelemeye değmez mi?
Bilimsel adı Megaptera novaeangliae yani “büyük kanatlı yeni İngiliz” olan kambur balinanın bu ismi suyun yüzüne doğru çıktıklarında kocaman yüzgeçlerinin kanatlara benzemesinden ve ilk defa New England’da tanınmış olmasından geliyor. Yetişkinlerin bir yüzgecinin uzunluğu ortalama 5 metreyken, vücut uzunluğu 18 metreyi bulabiliyor! Kimi zaman büyük kuyruklarını kullanarak kendilerini suyun dışına fırlatıyorlar.
Bilim insanları ise birçok balina türünün yaptığı bu hareketin genel olarak iki nedeni olacağını düşünüyor: derilerindeki zararlı organizmalardan kendilerini temizlemek için ya da sadece eğlendikleri için. Nedeni ne olursa olsun bu hareketlerinden sonra okyanusa büyük bir bombalama atlayış yaptıklarından ötürü litrelerce su sıçratıyorlar tabii ki. Böylesine büyük bir canlının su içerisinde de fark edilmemesi düşük bir olasılık. Bu nedenle kambur balinaların avlarını yakalamak için filmlerde gördüğümüz sürünün ortasına ağzını açarak dalması dışında değişik bir yöntemleri daha var.
Kabarcık ağı (bubble net) kullanarak da avlarını tuzağa düşürebiliyor sevimli balinamız. Sürünün ortasına dalıp yiyebildiğini yemekten daha çok işe yarayan bu yöntem şöyle işliyor: bir sürünün etrafında daireler çizerek yüzerken devamlı bir hava akışı yaratıp bu daireyi giderek küçülterek avlarını küçük bir alana hapsettikten sonra onları afiyetle yiyiyorlar. Kambur balinalarımız genelde birden fazla sayıda olduklarında bu yöntemle avlanıyorlar ve bu yöntemi alışılagelmişin dışındaki yüzgeç şekillerine borçlular.
Yüzgeçlerin sonundaki eşit aralıkla konumlanmış çıkıntılar üzerilerinden geçen suyu hızla akan kanallara ayırmaya ve bu devasa canlılarınnın düşük hızlarda bile küçük yarıçaplı dönüşler yaparken suya daha iyi tutunup manevraya devam edebilmelerini sağlıyorlar.
Bunu fark eden bilim insanları ise hemen deney yapmaya koyuluyorlar ve çıkıntılı ve çıkıntısız bir şekilde, rüzgar tünelinde kambur balina yüzgecini incelemeye başlıyorlar. Sonuçlar oldukça şaşırtıcı oluyor. Çıkıntılara sahip olan yüzgecin %32 oranında drag kuvvetini, yani akışkan içerisinde hareket eden katıya etki eden sürtünme kuvveti, azalttığını; %8 oranında kaldırma kuvvetinin arttığını (lift) ve normal yüzgeçlere göre durmadan önceki hücum açısının (angle of attack) %40 oranında arttırabildiğini görmüşler. Bu gelişmeler rüzgar türbinlerinin veya herhangi amaçla kullanılan fanların verimliliğini ve güvenliğini arttırmaya yarayabilir.
Nitekim WhalePower isimli bir şirket bu özelliği kullanarak bir rüzgar türbini kanadı tasarlamış. Bu tasarımla üretilen kanatlar daha düşük rüzgar hızlarında çalışabilen rüzgar türbinlerinin üretilmesini sağlamış. Yani yenilenebilinir enerjiden daha yüksek oranda faydalanabiliyoruz, bu da fosil yakıtlara daha az ihtiyaç duymamızı dolayısıyla çevreye daha az zarar vermemizi sağlıyor.
İnsanların bu Dünya’da yaşamaya devam edebilmesi için çevreye zarar vermeleri gerektiğini düşünmeyen biri olarak doğadan öğrendiklerimizle üretebileceğimiz şeylerin bu zamana kadar yaptığımız yıkımı sona erdireceğine inanıyorum, yeter ki isteyelim.
Kaynakça:
https://asknature.org/strategy/flippers-provide-lift-reduce-drag/#.WIR6ptKLTIV
https://asknature.org/idea/tubercle-technology-blades/#.WIR7Z9KLTIU
http://uk.whales.org/species-guide/humpback-whale
http://animals.nationalgeographic.com/animals/mammals/humpback-whale/
https://en.wikipedia.org/wiki/Humpback_whale#Size
http://www.arkive.org/humpback-whale/megaptera-novaeangliae/image-G19256.html
Kapak Fotoğrafı:
http://news.nationalgeographic.com/content/dam/news/2016/09/08/humpback-whales/01humpbackwhales.jpg
Yazıda Kullanılan Fotoğraflar:
http://www.earthtimes.org/nsimages/files/humpback-whale-megaptera-novaeangliae_16312.jpg
http://i.dailymail.co.uk/i/pix/2014/05/07/article-2622512-1DA290C500000578-85_964x1117.jpg
http://static.wixstatic.com/media/f6e08e_5b86b5abed8841ce854f9ed33eeab105.png
https://whalepowercorp.files.wordpress.com/2014/12/wp-retrofit-pictures-0331.png?w=2400&h=960&crop=1
