Yazılarımı takip eden değerli okurlarımın da tahmin edeceği üzere önceki yazılarımın birinde Suriye’deki kaosu ele almış ve bu sorunu Hobbes’un fikirleriyle yorumlamaya çalışmıştım. Bu yazımda ise ele alacağım konu, ülkedeki iç savaştan biraz daha farklı olarak, post-iç savaş dönemi, Suriye’nin yeniden yapılandırılması ve Türkiye’nin burada oynayabileceği roller üzerine olacak.
Öncelikle şunu belirtmek ve bu konuya ilgi duyanlara şunu aktarmak isterim ki, her ne kadar iç savaşın ülke üzerindeki ekonomik, sosyal ve siyasi etkileri tam olarak hesap edilemese de Dünya Bankası tarafından hazırlanmış “The Toll of War: Economic and Social Consequences of the conflict in Syria” adlı rapor, iç savaşın ülke üzerindeki etkilerini genel bir bakış açısı ve çarpıcı rakamlarla ortaya koyuyor. Konuyu biraz daha açmak ve bu verilerden birkaçını paylaşmak gerekirse, örneğin hazırlanan rapora göre iç savaş öncesi ekonomik durum, 2010 yılı verileri baz alındığında, ekonominin geçen 8 yıl içinde 2/3 oranında küçüldüğü, nüfusun %70’inin temiz suya muhtaç olduğu ve yine nüfusun 2/3’ünün yoksullukla baş etmek zorunda kaldığı gibi iç savaşın ülke üzerindeki ne denli yıkıcı etkilere sebep olduğunu anlatan verileri içeriyor.
Rejim güçlerinin hava kuvvetlerini de etkili bir biçimde kullanması sonucu muhaliflerin artık geçmiş zamanlara göre karada Esad’ın ordusuna karşı daha pasif bir durumda kaldıkları tartışma götürmez bir gerçek. Bu bağlamda, özellikle yabancı basın ve düşünce kuruluşları başta olmak üzere yavaş yavaş uluslararası çevrelerde savaş sonrası kurulacak Suriye’de tüm bu problemlerin nasıl çözüleceği de tartışma konuları arasına girmeye başladı.
Yine rakamlardan yararlanacak olursak, Suriye’nin savaş öncesi konumuna tekrar dönebilmesi için gerekli rakamın 200 milyar dolar dolaylarında bir miktar olduğu belirtiliyor. Bu denli bir paranın başta rejimin kuvvetli destekçileri olan İran ve Rusya tarafından karşılanmayacağı, ya da karşılanmak istenmeyeceği, batılı devletlerin de, özellikle Trump yönetimindeki ABD’nin milliyetçi ekonomik politikasının ne denli seviyelere ulaştığı göz önünde bulundurulursa, bu denli bir parayı başından beri karşısında durdukları Esad yönetimine temin etmeyecekleri açık. Bu noktada Suriye’nin yeniden yapılandırılmasının uluslararası bir iş birliği ile yapılacağı sonucu doğuyor. Fakat, cevabı aranması gereken soru bu iş birliğinin, çıkarların bu denli çatıştığı bir ortamda, nasıl yapılacağı konusu.
Tüm bu uluslararası çıkar çatışmalarının yanı sıra Türkiye’nin bu yeniden yapılandırma sürecinde oynayacağı rolün de bölgenin geleceğinde çok önemli etkileri olabilir. Şu an için Türkiye kişi başına düşen milli gelir bağlamında NATO ülkeleri arasında açık ara en fazla Suriyeli mülteciye yardım eden ve gene en fazla Suriyeli mülteci barındıran ülke durumunda. Bunun yanı sıra Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı operasyonlarıyla şu anda Suriye’nin kuzeyindeki bölgede önemli ölçüde istikrarı da sağlamış bulunuyor. Tüm bu noktalar göz önünde bulundurulduğunda şundan emin olmalıyız ki her ne kadar Suriye’nin geleceğinde tek söz sahibi biz değilsek de masanın etrafındaki önemli koltuklardan birinde oturuyoruz. IŞİD ve YPG acı tecrübelerinden de anladığımız üzere komşumuzun birlik ve beraberliği, bütünlüğü ve güvenliği aynı zamanda bizim de güvenliğimiz anlamına geliyor.
Bu bilinçle Türkiye, yıllarca süren iç savaştan yıpranmış bu ülke ile savaş sonrası ilişkilerini geliştirme adına başta ekonomik adımlar olmak üzere yeni açılımlar yapmalıdır. Düşüncem odur ki, başta inşaat sektörü olmak üzere ekonominin değişik alanlarında Türk girişimciler için Suriye’de yakın gelecekte bizi önemli fırsatlar bekliyor. Bu fırsatların değerlendirilmesi hem Türkiye’nin komşusu ile gerilen ilişkilerini normalleştirmeye hem de uluslararası alanda savaş sonrası dönemde başından beri destek verdiği muhaliflerin çıkarlarını daha efektif bir şekilde korumaya yarayabilir.
Kaynakça
Fotoğraf
https://www.pbs.org/wgbh/frontline/article/in-syria-darkness-takes-on-new-meaning-after-four-years-of-war/
