Geçtiğimiz yıl, genetiği değiştirilen ilk insan bebeklerin doğumuna öncülük ettiğini duyurarak bilim dünyasını kasıp kavuran ve bilim etiği konusunda pek çok tartışmaya yol açan bilim insanı Jiankui He, “yasa dışı medikal uygulamalar” gerçekleştirmekten dolayı 3 yıl hapis ve 429,000 dolar para cezasına çarptırıldı. Çalışmalara katkıda bulunan bilim insaları Zhang Renli ve Qin Jinzhou’ya da ikişer yıl hapis ve sırasıyla 143,000 ve 71,000 dolar para cezası verildi.
He Jiankui, 2. Uluslararası İnsan Genomu Düzenleme Zirvesi’nde araştırma sonuçlarını duyururken çekilmiş bir fotoğraf.
Genetiği değiştirilen ikiz bebekler “Lulu ve Nana”, Kasım 2018’de dünyaya gelmişti.
GENETİK DEĞİŞİKLİK: PEKİ NEDEN?
Popüler inancın aksine, bebeklerin genlerinin modifiye edilmesinin bilim-kurgu senaryolarından fırlama bir sebebi yok. Asıl amaç, sağlıklı bir anne ve AIDS’li bir babadan doğan bebeklere AIDS’e karşı direnç kazandırmaktı.
Edinilmiş bağışıklık bozukluğu olarak bilinen ve günümüzdeki tedavi yöntemlerinin kesin bir sonuç vermediği AIDS, genetik, kan yolu ve cinsel yolla bulaşabilen oldukça tehlikeli bir hastalıktır. Normal koşullarda, AIDS’li bir babanın çocukları kesinlikle AIDS olurlar. AIDS, HIV adlı bir virüs ile bulaşır. Bu araştırmada He, insanlarda HIV virüsüne karşı direnç oluşturmakta rol alan temel genler birini laboratuvar ortamında modifiye etmişti. İleride doğacak olan bebeklerin embriyoları üzerinde yapılan bu değişikliklerin, HIV virüsüne karşı direnç oluşturarak bebekleri koruyacağına ve belki de gelecek nesillere aktarılacağına inanıyordu. He’ye göre bu teknikte başarılı olunduğu takdirde Afrika’daki HIV/AIDS krizi kontrol altına alınabilir ve AIDS’ten etkilenmiş insanların hayat kaliteleri arttırılabilirdi.
BİLİM DÜNYASINDAN SERT ÇIKIŞ: “SORUMSUZCA BİR DENEY”
He’nin araştırma sonuçlarını duyurmasının ardından bilim dünyasında büyük yankı uyandıran bu durum, uzmanlar tarafından “oldukça riskli” ve “sorumsuzca” bulunmuştu. Bebekler üzerinde yapılan genetik değişiklerinin risk boyutu bilinmediği için “zararın faydasından fazla olduğu” kanısına varılmıştı. Bu olaydan sonra He kayıplara karışırken, Çin hükümeti insan genomu düzenleme araştırmaları protokollerini sıkılaştırmıştı.
SOSYAL MEDYADA BÜYÜK YANKI!
İnsanlığın genetiği değiştirilmiş ilk bebekleri sosyal medyada #CRISPRbabies etiketi altında tartışılmaya devam ediyor. (CRISPR, moleküler cerrahi olarak da bilinen, genomun belirli bölgelerinde düzenleme yapılabilmesini sağlayan bir moleküler biyoloji tekniğidir.)
Francis Crick Enstitüsü’nde hücre biyoloğu olarak çalışan Robin Lovell-Badge, bebeklerin kimliklerinin, kişisel verilerin korunması kapsamında topluma duyurulmadığı ve araştırmada hala kesinleşmeyen noktalar olduğunu belirtiyor. Bunun sebebi ise henüz bahsedilen genin gerçekten modifiye edilip edilmediğini kanıtlamak için bebekler üzerinde başka bir deneyin yapılmamış olması.
He’nin araştırma hakkındaki kendi açıklamalarını buradan izleyebilirsiniz.
Kaynakça
